انواع شاخص ها در بورس

شاخص های فاندامنتال فارکس، چراغ راهی برای معاملهگران در اقیانوس متلاطم بازار فارکس
همان طور که میدانید تحلیل بازارهای مالی به طور کلی به 2 بخش تقسیم میشود. تحلیل فاندامنتال یا بنیادی و تحلیل تکنیکال یا نمودار قیمت. تحلیل تکنیکال در همه بازارهای مالی و در همه دنیا قوانین مشترکی دارد که در همه بازارها به طور یکسان اجرا میشود. اما تحلیل بنیادی یا فاندامنتال در بازارهای مالی مختلف دارای قوانین و شاخص های اقتصادی مختلفی است. بازار فارکس هم یکی دیگر از بازارهای مالی است که تحلیل فاندامنتال آن دارای شاخص هایی است که به شاخص های فاندامنتال فارکس مشهور هستند. قطعا این شاخص ها باید در معاملات معامله گران لحاظ شوند. اگر نگاه بیطرفانهای به تحلیلگران هر 2 گروه داشته باشیم تحلیل فاندامنتال 50 درصد از تحلیل بازار را شامل میشود و این موضوع اهمیت تحلیل فاندامنتال و به طور مثال شناخت و بررسی انواع شاخص ها در فارکس، تحلیل خبری فارکس، تحلیل فاندامنتال فارکس و شاخص های اقتصادی که موضوع بحث نیز هست را دوچندان میکند.
با ما همراه باشید تا شاخص های فاندامنتال فارکس را بهتر و کامل تر شناخته و در معاملات خود لحاظ کنید.
تحلیل فاندامنتال فارکس
قبل از صحبت درباره تحلیل فاندامنتال فارکس ابتدا نیم نگاهی کوتاه درباره بازار فارکس داشته باشیم.
بازار فارکس چیست؟ بازار فارکس بازار برابری ارزها است. این جمله یعنی بازار فارکس از ارز های کشورهای مختلف تشکیل شده، که ارزش این ارزها در برابر یکدیگر سنجیده میشود.
تحلیل فاندامنتال فارکس یعنی روند تحلیل اثر بخشی عواملی مثل فاکتور های اجتماعی، شاخص های اقتصادی، سیاسی و اخبار بر روی ارزش نسبی ارز یک کشور. تحلیل فاندامنتال فارکس شامل شاخص های اقتصادی میشوند که شما باید بتوانید بررسی کنید که هر کدام از این شاخص های اقتصادی چگونه بر ارزش ارزی یک کشور تاثیر گذار خواهد بود.
خود شاخص های اقتصادی به تعدادی شاخص تقسیم میشود که هر کدام از آنها به شاخص های متعدد دیگری تبدیل میشوند و آنها را به عنوان انواع شاخص ها در فارکس میشناسیم.
انواع شاخص های فارکس
- شاخص های بخش صنعت
- شاخص های بخش ساخت و ساز
- شاخص های بخش مصرف کنندگان
- شاخص های بخش تورم
- شاخص های بخش اشتغال
چرا شاخص های فاندامنتال فارکس را باید یکی از مبناهای معاملات خود قرار دهیم؟
انواع شاخص ها در فارکس | کالج تی بورس
حتما به ذهن شما هم خطور کرده است که تا وقتی که تحلیل تکنیکال و نمودار قیمتها وجود دارند. چرا باید از تحلیل تکنیکال یا بنیادی استفاده کرد؟ آیا به راستی تحلیل تکنیکال به تنهایی کافی است؟ آیا این نوع تحلیل مزیتی هم نسبت به تحلیلهای دیگر دارد؟ برخی از مزایای استفاده از تحلیل بنیادی عبارتند از:
- تحلیل فاندامنتال فارکس یک بینش بسیار کامل درباره بازار فارکس و بازارهای مالی دیگر در اختیار معامله گران قرار میدهد.
- تحلیل بنیادی در کنار تحلیل تکنیکال که میزان عرضه و تقاضا در بازار را نشان میدهد میتواند دلیل این عرضه و تقاضا ها را مشخص کند و موقعیت خرید و فروش بهتری را به ما نشان دهد.
- دستیابی به شاخص های فاندامنتال فارکس و بنیادی اقتصاد کشورها چندان دشوار نیست و با سرچی در گوگل میتوان به آنها دست یافت.
- تحلیل تکنیکال تنها میتواند به ما بگوید چه زمانی میتوان اقدام به معامله کرد! اما تحلیل بنیادی یا فاندامنتال میتواند به این پرسش پاسخ دهد که چرا بخریم؟ و در طولانی مدت میتواند کمک بسیار بیشتری نسبت انواع شاخص ها در بورس به تحلیل تکنیکال به ما برساند و افق آینده معاملهای که میخواهیم انجام دهیم را بهتر نشان دهد.
مهم ترین شاخص های اقتصادی فارکس که جزعی از شاخص های فاندامنتال فارکس هستند عبارتند از:
نرخ بهره:
نرخ بهره در بین شاخص های اقتصادی تاثیر گذار ترین شاخص است. نرخ بهره یعنی ارزش یا قیمت پول شما. به طور مثال اگر شخصی به شما 1000 دلار قرض دهد آیا سال بعد هم همین 1000 دلار را از شما خواهد گرفت یا 1200 دلار؟ قطعا 1200 دلار. به این 200 دلار که از شما اضاف گرفته شد نرخ بهره گفته میشود.
نرخ بهره مهمترین فاکتور اقتصادی هر کشوری میتواند باشد. زیرا نرخ بهره ابزار اصلی دولت ها در کنترل اقتصاد است.
بدین گونه که اگر نرخ را به سمت پایین سوق دهند و وام دهی را افزایش دهند قیمت های سهام افزایش پیدا میکند و تورم در کشور رواج مییابد. و دیگر کسی حاضر نیست پول خود را در بانک قرار دهد.
در نقطه مقابل این موضوع اگر نرخ بهره را افزایش دهند دیگر کمتر کسی وجه نقد خود را در بازارهای مالی سرمایهگذاری میکند و اکثر افراد پول خود در بانک قرار داده و سود بدون دردسری را از بانک دریافت میکنند.
کسانی که از این موضوع آگاهی پیدا کنند در هنگامی که نرخ بهره پایین آمد توسط تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی، میتوانند سودهای خوبی از بازار ببرند.
تولید ناخالص داخلی GDP:
تولید ناخالص داخلی را پس از نرخ بهره میتوان مهم ترین شاخص در بین شاخص های اقتصادی و شاخص های فاندامنتال فارکس دانست. این شاخص مناسب ترین مقیاس اندازه گیری اقتصاد کشور است و نشانگر کالاها یا خدمات ارائه شده توسط دولت در یک بازه زمانی مشخص است. توسط GDP داده هایی دریافت میشوند، که این داده نشان دهنده این است که اقتصاد یک کشور در طی بازه زمانی مشخص آیا کوچکتر شده است یا بزرگتر؟ باید توجه داشت GDP در بردارنده فعالیت های بین المللی نمیشود.
تراز تجاری:
تراز تجاری یکی از انواع شاخص ها در فارکس میباشد. این شاخص و درواقع عدد به دست آمده از آن اختلاف بین صادرات و واردات را در بازه زمانی مشخصی ( معمولا یک ماهه) تایین میکند. کسانی که آگاهی کمی از علم اقتصاد دارند هم میدانند که صادرات بهتر از واردات بوده و باعث رونق اقتصادی کشور میشود.
قدرت اقتصادی کشور یا همان اختلاف صادرات یا واردات توسط واحدی به نام BOT اندازه گیری میشود. توجه داشته باشید که در شاخص تراز تجاری کسری تراز تجاری نکته منفی در اقتصاد کشور بوده و در نقطه مقابل آن تراز تجاری اضاف و مثبت نکته مثبت و روشنی در اقتصاد کشور میباشد که همین عامل سبب رشد ارزی یک کشور خواهد بود.
شاخص بخش اشتغال (غیر کشاورزی NFP):
یکی از شاخص های اقتصادی موثر در بازار فارکس، شاخص بخش اشتغال است. اعلان های شاخص اشتغال در اولین جمعه هر ماه در ساعت 8:30 دقیقه صبح اعلام میشود. شاخص اشتغال که مهم ترین اعلان آن شاخص غیر کشاورزی یا NFP است به معنی تعداد مشاغل ایجاد شده غیر کشاورزی در طول یک ماه است. این گزارش بیشترین نوسان را در بین گزارشهای اشتغال در بازار ایجاد میکند.
به طور مثال در ایالت متحده این گزارش توسط اداره کار به عموم نمایش داده میشود و طبق میزان دستمزد و شغل های ایجاد شده که شامل 500 صنعت (ساختمان سازی، بیمه، تعمیرات و…) میشوند اعلام میشود.
شاخص بهای مصرف کننده (CPI):
این شاخص یکی از شاخص های اقتصادی است که به وسیله آن میتوان نرخ تورم و رشد اقتصادی را مورد بررسی قرار داد. این شاخص شامل سبدی از قیمت ها است که 44% از آن را مواد غذایی و کالا ها تشکیل میدهد و 56 درصد آن را خدمات تشکیل میدهد. که این شاخص قیمت های سبد فعلی را با ماه قبل یا سال قبل مورد بررسی انواع شاخص ها در بورس قرار میدهد در واقع این شاخص بهترین شاخص برای بررسی هزینۀ زندگی به شمار می رود.
شاخص قیمت تولید کننده:
از دیگر انواع شاخص ها در فارکس، میتوان به شاخص قیمت تولید کننده اشاره کرد. اعلان های این شاخص در هفته دوم هر ماه به نمایش عموم گذاشته میشود. شاخص قیمت تولید کننده شاخصی است که میتواند تأثیر مستقیمی در قیمت تمام شده کالاهای تولید شده داشته باشد. اطلاعات شاخص قیمت تولید کننده نشان دهنده این است که قیمت یک سبد کالا در طول یک ماه توسط تولید کنندگان چه تغییراتی داشته است. به همین دلیل این شاخص یکی از مولفه ها برای پیش بینی نرخ تورم توسط تحلیل گران در روزهای پیش رو است. این شاخص تمام مراحل تولید از جمله مواد اولیه مراحل، مراحل میانی و محصول آماده را در بر دارد.
شاخص قیمت اشتغال:
تغییر میزان دریافتی حقوق یا کمک بیکاری را نسبت به ماه قبل یا سال قبل نشان میدهد. این شاخص یکی از عوامل موثر در تورم به شمار میرود. شاخص قیمت اشتغال تاثیر چندان و بسزایی به طور مستقیم در بازار فارکس ندارد. اما تغییرات قیمتی در این شاخص میتواند باعث تغییر نرخ تورم شود.
شاخص سفارشات کالا های بادوام:
شاخص کالا های بادوام بیانگر میزان سفارشات کالاهایی است که عمر آنها بالای 3 سال است مثل ماشین، منزل، لپتاپ و… . از آنجایی که قیمت این اقلام بالا است افزایش سفارشات این اقلام نشان میدهد که افراد عموم جامعه توانایی پراخت هزینه این اقلام را دارند که این مورد میتواند نشان دهنده رشد اقتصادی و افزایش ارزش ارزی باشد. در حالی که اگر برعکس این موضوع اتفاق بیفتد یعنی افراد توانایی پرداخت بالای این اقلام را ندارند که نشان دهنده ضعف اقتصادی و کاهش ارزی است. این گزارش در هفته چهارم هر ماه در دفتر آمار ایالت متحده آمریکا منتشر میشود.
تعداد مدعیان بیکاری:
شاخص تعداد مدعیان بیکاری نشان دهنده افراد بیکار در هفته جدید است و کسانی که فرم درخواست دریافت بیمه را پر کردهاند. این گزارش توسط اداره استخدام و آموزش وزارت کار (Employment and Training Administration of the Department of Labor) تهیه و به صورت هفتگی هر پنجشنبه 8:30 صبح به وقت نیویرک منتشر میشود. که افزایش نرخ بیکاری نشان دهنده این است که کسب و کار در دولت افزایش یافته است که این امر موجب رشد شاخص های اقتصادی و افزایش ارزش دلار میشود. نقطه برعکس این موضوع یعنی افزایش نرخ بیکاری موجب ضعف اقتصادی و کاهش ارزش دلار میشود.
تراز پرداخت ها:
تراز پرداخت ها در شاخص های اقتصادی نشان دهنده معاملات یک کشور با گستره کشورها است. در شرایطی که میزان معاملات تراز مثبتی داشته باشد نشان دهنده این موضوع است که ورود سرمایه و سرمایهگذاران به کشور بیشتر بوده است که این امر موجب رشد اقتصادی و افزایش ارزش ارزی یک کشور میشود. اما در صورتی که، تراز معاملات منفی شود نشان دهنده خروج سرمایه از کشور است که باعث ضعف اقتصاد و کاهش ارزش ارزی یک کشور میشود.
بهره وری:
بهره وری شاخصی است که در آن میزان تغییرات کارکرد هر کارمند در برهه های زمانی مختلف را مورد بررسی قرار میدهد. هر چه تراز بهره وری در یک کشور بیشتر شود، عاملی مثبت در افزایش ارزش ارزی یک کشور قلم داد میشود. و در نقطه مقابل هر چه بهره وری کاهش یابد باعث کاهش ارزش ارزی کشور مورد نظر میشود.
شاخص تولید صنعتی (IPI):
شاخص تولید صنعتی نشان دهنده تغییرات ماهانه در میزان تولید کارخانه جات و تأسیسات در بخش معدن است. البته باید در نظر داشت بخش ساخت و ساز شامل بخش شاخص تولید صنعتی نمیشود. در صورتی که شاخص تولیدات صنعتی (IPI) مثبت یا در حال افزایش یافتن باشد نشان دهنده این است که ارزش ارزی یک کشور میتواند افزایش یابد و برعکس این موضوع میتواند نشان دهنده کاهش ارزش ارزی یک کشور باشد.
تراز بیکاری:
تراز بیکاری یک کشور نشان دهنده میزان افراد بیکار در جامعه، یا کسانی که به دنبال کار هستند میباشد. این تراز هر چقدر مقدار پایینتریب داشته باشد نشان دهنده این است که اقتصاد یک کشور رونق دارد و فضای کسب کار در آن مهیا است و موجب افزایش ارزش ارزی کشور میشود. اما در صورتی که این تراز بیکاری میزان بالایی داشته باشد میتواند نشان دهنده ضعف اقتصاد و نبود فضای کسب کار باشد که این امر موجب کاهش ارزش ارز کشور میشود.
شاخص داده های مسکن:
شاخص داده های مسکن نشان دهنده این موضوع است که در ماه جاری چه تعداد جواز برای ساخت خانه های جدید صادر شده است و همچنین چه تعداد خانه برای فروش گذاشته شدهاند.
میزان ساخت و ساز و صدور جواز ساخت خانه هر چقدر بالاتر باشد نشان دهنده اقتصاد رو به رشد است و باعث رشد مبادله ای ارزی یک کشور میباشد، اما هر چه این میزان کمتر باشد میتواند نشان دهنده ضعف در اقتصاد یک کشور باشد. داده های مسکن یکی از شاخص های مهم شاخص های فاندامنتال فارکس به شمار میرود.
شاخص بهای واردات:
این شاخص نشان دهنده تغییرات قیمت ماهانه نرخ واردات است. این شاخص میتواند یکی از مولفه در بخش تورم باشد. اگر در کنار میزان نرخ بهره های پایه این شاخص نیز رشد کند میتواند باعث رشد ارزش مبادله دلار شود. و در نقطه مقابل اگر کاهش یابد باعث کاهش مبادله دلار خواهد شد.
شاخص بهای صادرات:
شاخص بهای صادرات نشان دهنده تغییرات قیمتی صادرات یک ماهه میباشد. همانند شاخص بهای واردات هر چه میزان این شاخص در کنار نرخ بهره پایه افزایش یابد باعث افزایش مبادله دلار خواهد شد. اما هر چه کاهش یابد باعث کاهش مبادله دلار خواهد شد. این شاخص هر ماه به همراه شاخص بهای واردات به نمایش عموم قرار داده میشود.
شاخص بورس چیست و انواع آن کدامند ؟
شاید بهتر باشد قبل از توضیح شاخص بورس، اندکی به خود بورس بپردازیم. بورس، بازاری برای مبادله بین خریدار و فروشنده است که در آن سهام شرکتهای مختلف خرید و فروش میشود.
واژه «شاخص» ترجمه کلمه انگلیسی ( Index ) است. این واژه در مفهوم کلی به معنای نماگر یا نشانگر و بیانگر عددی است که شما با استفاده از آن میتوانید تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغییر را طی یک بازه زمانی خاص، مشاهده کنید. در واقع با بررسی یک شاخص میتوانید وضعیت و نوسانات متغیرهای مورد بررسی آن شاخص را ببینید.
منظور از شاخص بورس چیست؟
شاخصهای بورس در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، میتوان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبههای مختلف، ارزیابی و حتی با کمک روشهای نموداری روند آینده بورس را پیشبینی کرد.
شاخص بورس، عددی است که وضعیت کلی بورس و روند رشد یا افت این بازار را نشان میدهد. ما در بورس فقط یک شاخص نداریم بلکه چند شاخص مختلف داریم که هر کدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به ما نشان میدهند. محاسبه هر کدام از این شاخصها از طریق فرمول متفاوتی صورت میگیرد. پس برای تحلیل آن باید بدانید کارکرد آن شاخص چیست؟ شاخصها معیارهای مهمی هستند که با تحلیل و بررسیشان میتوان از جنبههای مختلف، وضعیت گذشته و حال بورس را دریافت .
در ادامه به برخی از انواع شاخص های بورس اشاره می شود :
شاخص کل قیمت – TEDPIX
در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته میشود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانهها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت میشود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایهگذاران یکی از پرکاربردترین شاخصهاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایهگذاران در بورس است .
برای درک سادهتر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکتهای بورسی متناسب با وزن آنها در شاخص کل بورس سهام خریداری کنید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانهای را که شرکتها به شما پرداخت میکنند، محاسبه میکند. از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازهگیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل میگردد. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف میکنند و تمامی ارقام شرکتها در آن سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف میکنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سالهای بعد را نسبت به آن سال میسنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق میافتد. فرمول محاسبه شاخص کل قیمت از رابطه زیر محاسبه میشود:
نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت :
- زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفافسازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوقالعاده بسته میشود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان مبنای قیمتی آن سهم در شاخص منظور میگردد.
- از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکتهای مختلف اثر میپذیرد و بنابراین شرکتهای بزرگتر موجب تغییرات بزرگتر شاخص بورس میگردند نبایستی صرفاً تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار بایستی از سایر شاخصها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشتهاند شاخص کل رشد قابلتوجهی را ثبت میکند.
- سازمان بورس و اوراق بهادار سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و … در دو بازار اول و دوم تقسیمبندی میکند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفتهشده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه میگردد و از آن به عنوان شاخص بازار اول و بازار دوم یاد میگردد.
برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکتهای بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. بهدلیل اینکه تاثیرگذاری شرکتها با سرمایه بزرگتر بر روند شاخص کل بیشتر است، بهطوریکه در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت میشود.
در شاخص کل هموزن شرکتهای پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکتهای کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکتهای بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.
تفاسیر مهم همزمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هموزن:
- زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هموزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشتهاند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.
- زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هموزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزول کردهاند و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کردهاند.
- اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبهرو شده است و اگر این موضوع براتی چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است شاهد این تفسیر ایجاد گردد که بازار به سمت رکود پیش میرود.
- اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی میشوند و رخداد این حالت در طی چند روز میتواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماههای آتی را بدهد.
شاخص سهام آزاد شناور TEFIX
سهام شناور آزاد( Free float ) بخشی از سهام یک شرکت سهامی اطلاق میشود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند و انتظار میرود در آیندهای نزدیک قابل معامله باشد. مالکان سهام شناور آزاد قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران، بررسی و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً میخواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مشابه شاخص کل است، با این تفاوت که در وزندهی شرکتهای موجود در سبد شاخص، به جای استفاده از کل سهام منتشر شده، تنها از سهام شناور آزاد شرکتها استفاده میشود و هدف اصلی استفاده انواع شاخص ها در بورس از سهام شناور آزاد در محاسبه شاخصها، در واقع پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند.
شاخص ۵۰ شرکت برتر
سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یکبار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه مینماید. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارائه مینماید. بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکتهای لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است.
نماگرها چه میگویند؟
شاخص بازار سهام؛ عبارتی که اکثر افراد آن را شنیدهاند، با بالا یا پایین رفتن آن شاد و یا غمگین شدهاند، روند آن را به دقت بررسی کردهاند، در مورد مقدار آن در آینده پیشبینیهای قاطعی ارائه دادهاند، اما فقط تعداد کمی از آنها معنای دقیق این عبارت را درک میکنند. در اینجا قصد داریم، به اختصار در مورد مفهوم، کاربردها، انواع، نحوه محاسبه و مزایا و معایب شاخصها صحبت کنیم.
محمد احمدی/تحلیلگر مالی و سرمایهگذاری
شاخص بازار سهام؛ عبارتی که اکثر افراد آن را شنیدهاند، با بالا یا پایین رفتن آن شاد و یا غمگین شدهاند، روند آن را به دقت بررسی کردهاند، در مورد مقدار آن در آینده پیشبینیهای قاطعی ارائه دادهاند، اما فقط تعداد کمی از آنها معنای دقیق این عبارت را درک میکنند. در اینجا قصد داریم، به اختصار در مورد مفهوم، کاربردها، انواع، نحوه محاسبه و مزایا و معایب شاخصها صحبت کنیم.
حداقل پنج کاربرد مهم برای شاخصها بیان میشود: در یک بازار مشخص همچون بازار سهام، سرمایهگذاران انتظار دارند بازدهی بالاتر از بازده شاخص بورس داشته باشند. بنابراین این شاخص یک معیار تطبیقی مناسب در اختیار سرمایهگذاران برای بررسی عملکرد خود قرار میدهد. کسب بازدهی برابر با بازده شاخص، لزوماً و در همه بازارها کار سادهای نیست؛ بنابراین یک ایده میتواند ایجاد سبدی باشد که بازده شاخص را شبیهسازی کند. ایده صندوقهای شاخصی از اینجا نشات میگیرد. برای مقایسه ریسک و بازده بازارهای مختلف (سهام، اوراق قرضه، املاک و مستغلات، سکه و . )، میتوان شاخصهای هر یک از این بازارها را مقایسه کرد. شاخص میتواند اطلاعات زیادی برای پیشبینی آینده، در اختیار تکنیکالها قرار دهد. بسیاری از مدلهای ارزشگذاری، نیاز به محاسبه ریسک سیستماتیک (ریسک بازار) دارند. وجود شاخص برای هر بازار امکان محاسبه ریسک سیستماتیک را فراهم میآورد.
یک شاخص، به بیان ساده، بیانکننده حرکت گروهی یک کلاس از داراییها - سهام، اوراق قرضه، سکه و . - است. به عنوان مثال هنگامی که بیان میشود شاخص بورس اوراق بهادار تهران رشد مثبتی داشته است به این معناست که کلاس دارایی سهام در کشور رشد مثبتی را به خود دیده است؛ بدیهی است که معنای این عبارت این نیست که همه سهمها رشد داشتهاند. برای اینکه یک شاخص بتواند چنین هدفی را اقناع کند، اجزای شاخص باید به درستی طراحی شده باشند. در تعریف هر شاخص سه جزء اساسی نقش دارند.
نمونه آماری: گفتیم که شاخص باید حرکت کلی یک کلاس از دارایی، مثلاً سهام، را نشان دهد. فرض کنید، در یک بورس سهام، همچون NYSE بیش از سه هزار شرکت لیست شدهاند. برای محاسبه شاخص میتوان همه شرکتها را لحاظ کرد و یا صرفاً برخی از آنها را مد نظر قرار داد. نمونه آماری به این مساله میپردازد که معیار انتخاب شرکتها در محاسبه شاخص چه باید باشد. جدول زیر نمونه آماری مورد استفاده برای تعدادی از شاخصهای مطرح بینالمللی و آمریکایی را نشان میدهد.
سیستم وزندهی: همان طور که اشاره شد شاخص، عملکرد گروهی از داراییها، مثلاً تعدادی سهم، را نشان میدهد. نکته این است که آیا اهمیت این سهمها، هنگام محاسبه شاخص باید برابر در نظر گرفته شود و یا متفاوت؛ مثلاً برای سهام شرکتهای بزرگ، اهمیت بیشتری در نظر بگیریم یا خیر. این مساله در سیستم وزندهی شاخص مورد توجه قرار میگیرد. جدول صفحه بعد سیستم وزندهی مورد استفاده برای تعدادی از شاخصهای انواع شاخص ها در بورس مطرح بینالمللی و آمریکایی را نشان میدهد.
فرآیند محاسبه: جزء آخری که در محاسبه شاخص نقش دارد، فرآیند ریاضی انجام محاسبات است. بدین منظور میتوان از میانگین حسابی، میانگین هندسی و. بهره برد. برای درک بهتر این مفاهیم در ادامه به بررسی یک مثال ساده برای محاسبه انواع شاخصها میپردازیم.
نحوه محاسبه انواع شاخص با ذکر چند مثال
فرض کنید قصد دارید در بورس سرمایهگذاری کنید. بدین منظور شما سهام شرکت A را به قیمت 100تومان خریداری میکنید. مدتی بعد، این سهم به شما 10 تومان سود (تحت عنوان سود توزیع شده) پرداخت میکند. بعد از دریافت این سود، شما سهم را به قیمت 105 تومان به فروش میرسانید. سوالی که در اینجا مطرح میشود این است که شما از سرمایهگذاری خود چه سودی کسب کردهاید؟ پاسخ به این سوال بسیار ساده است. شما در ابتدای دوره سرمایهگذاری، 100 تومان ثروت داشتید و در حال حاضر 115 (105+10) تومان ثروت دارید؛ بنابراین ثروت شما 15 درصد افزایش داشته است و به بیان دیگر شما بازده 15 درصدی از سرمایهگذاری خود کسب کردهاید. با این روش شما میتوانید در مورد جذابیت سرمایهگذاری در سهم A صحبت کنید. حال فرض کنید شما قصد دارید در مورد جذابیت سرمایهگذاری در بازار بورس (و نه یک سهم خاص) به عنوان یک گزینه سرمایهگذاری (مثلاً در مقایسه با سرمایهگذاری در زمین و ساختمان) صحبت کنید. در این صورت چگونه میتوان عددی را به عنوان بازده سرمایهگذاری در بورس بیان کرد؟ چگونه میتوان به مقایسه جذابیت سرمایهگذاری در بورس و سایر گزینههای سرمایهگذاری (همچون طلا و مسکن) پرداخت؟ برای پاسخ به این سوال از مفهوم شاخص استفاده میشود. شاخص در مورد بورس همان اطلاعاتی را به ما میدهد که بازده سرمایهگذاری در مورد یک سهم خاص. برای درک بهتر این مفاهیم بهتر است به ذکر یک مثال بپردازیم: فرض کنید در یک بورس خاص، صرفاً سه سهم A, B, C وجود دارند. جدول صفحه بعد خلاصه اطلاعات مربوط به این سه سهم را ارائه میدهد. قصد داریم با محاسبه شاخصهای مختلف، به این سوال پاسخ دهیم که بورس مورد نظر در بازه زمانی مذکور چه رشدی داشته است. برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به دو سوال زیر پاسخ دهیم.
سیستم محاسبه بازده: بدین معنی که تعریف ما از بازده چیست. آیا منظور ما از بازده فقط افزایش قیمت سهم است و یا مجموع سود پرداختی و افزایش قیمت را به عنوان بازده در نظر میگیریم؟
سیستم وزندهی: آیا بازده تمامی این سهمها برای ما از ارزش یکسان برخوردار است و یا بعضی از این سهمها به دلیلی بر دیگری ارجح بوده و تاثیرگذارتر محسوب میشوند؟
بازده یک سهم را میتوان به دو صورت تعریف کرد: بازده قیمتی که در آن فقط افزایش قیمت سهم به عنوان بازده در نظر گرفته میشود. بازده کل (بازده نقدی و قیمت) که در آن بازده با در نظر گرفتن افزایش قیمت و سود سهام پرداختی محاسبه میشود. به عنوان مثال سهم A را در نظر بگیرید؛ بازده قیمتی این سهم برابر است با 10%- چرا که قیمت این سهم از 100 تومان به 90 تومان رسیده است. اما بازده کل این سهم برابر خواهد بود با صفر درصد چرا که بهرغم کاهش 10تومانی قیمت این سهم،10تومان سود نقدی به سهامداران این سهم پرداخت شده است. بازده قیمتی و بازده کل این سه سهم در ادامه محاسبه شدهاند.
در قسمت قبل انواع بازده را برای این سه سهم محاسبه کردیم. حال به این سوال پاسخ میدهیم که تاثیرگذاری بازده هر یک از این سه سهم در محاسبه بازده کل بورس چگونه باشد. در حالت کلی سه نوع سیستم بازدهی میتوان تعریف کرد.
سیستم وزندهی مساوی: در این سیستم وزندهی، تاثیر بازده تمامی سهمها برابر با یکدیگر در نظر گرفته میشود. به بیان دیگر بازده سهم A در این بورس همان اندازه اهمیت دارد که بازده سهم B و یا سهم C.
سیستم وزندهی قیمتمحور: در این سیستم سهمهای گرانتر، از اهمیت بیشتری برخوردارند. به عنوان مثال در بورس مورد نظر، اگر سیستم وزندهی را قیمتی در نظر بگیریم، بازده سهم A، 10 برابر بازده سهم C اهمیت خواهد داشت.
سیستم وزندهی ارزشمحور: در این روش ارزش هر شرکت (که از حاصلضرب تعداد سهم در قیمت هر سهم به دست میآید) به عنوان مبنای وزندهی در نظر گرفته میشود. به عنوان مثال در بورس مورد نظر، اگر سیستم وزندهی را ارزشمحور در نظر بگیریم، بازده سهم C،10 برابر بازده سهم A اهمیت خواهد داشت. چرا که ارزش شرکت C برابر است با هزار تومان (100سهم10تومانی) و ارزش شرکت A برابر است با 100تومان (یک سهم100تومانی). در ادامه، وزن هر یک از این سه سهم در محاسبه بازده کل بورس (طبق روشهای مختلف وزن دهی) محاسبه شده است:
اگر مطالب مرتبط با سیستم وزندهی و محاسبه بازده را به خوبی متوجه شده باشید، محاسبه شاخص و بازده بورس برای شما بسیار ساده خواهد بود؛ چرا که بازده بورس چیزی نیست جز میانگین وزنی بازده سهمهای تشکیلدهنده بورس.
محاسبه بازده شاخص (سیستم وزندهی مساوی، بازده قیمت): فرض کنید قصد داریم در فرمول محاسبه بازده کل، سیستم وزندهی را مساوی در نظر بگیریم؛ بدین معنی که بازده تمام سهمها برای ما از اهمیت یکسان برخوردار باشد. علاوه بر این در محاسبه بازده فقط به افزایش قیمتها توجه میکنیم و پرداخت سود نقدی را در نظر نخواهیم گرفت؛ با این اوصاف (و با استفاده از اعداد محاسبهشده در قسمتهای قبلی) خواهیم داشت:
اما چرا به عدد صفر درصد رسیدیم؟ اجازه دهید از سهم C شروع کنیم؛ این سهم تغییر قیمتی نداشته و لذا بازده قیمتی آن صفر است. سهمهای A و B به ترتیب بازده قیمتی 10%- و 10%+ داشتهاند که چون سیستم وزندهی مساوی بود، این دو سهم اثر یکدیگر را خنثی کردند. حال فرض کنید که به جای سیستم وزندهی مساوی از سیستم وزندهی قیمتمحور استفاده کنیم و نتیجه را بررسی کنیم.
دقت کنید در این حالت بازده شاخص به سمت بازده سهم A تمایل پیدا کرد و بازده مثبت سهم B نتوانست به طور کامل بازده منفی سهم A را خنثی سازد. دلیل این مساله این است که در سیستم وزندهی قیمتمحور، سهمهای گرانتر، تاثیر بیشتری بر شاخص خواهند داشت. در این حالت (سیستم وزندهی قیمتمحور، بازده قیمتی)، بازده شاخص را به صورت دیگری نیز میتوانستیم محاسبه کنیم. در ابتدای دوره مجموع قیمت سهمهای این بازار برابر است با 160 (100+50+10)؛ این عدد در پایان دوره به 155 (90+55+10) رسیده است؛ بنابراین بازده شاخص را میتوان به صورت زیر محاسبه کرد:
در مورد محاسبات فوق به نکات زیر توجه کنید. هنگامی که سیستم وزندهی قیمتمحور و سیستم محاسبه بازده نیز قیمتمحور باشد، برای به دست آوردن بازده شاخص کافی است مجموع قیمتها را در ابتدا و انتهای دوره محاسبه کرده و درصد تغییرات آنها را حساب کنیم. شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که چرا در مورد شاخص صحبت میکنیم ولی صرفاً به محاسبه درصد تغییرات آن میپردازیم؛ دلیل این مساله این است که عدد شاخص به تنهایی هیچ اهمیتی ندارد و تنها چیزی که واقعاً برای سرمایهگذاران اهمیت دارد میزان تغییرات شاخص است نه خود شاخص. معمولاً در دنیای واقعی، یک سال را به عنوان سال پایه انتخاب کرده و یک عدد رُند مثل 100 را به عنوان مقدار شاخص در آن سال در نظر میگیرند و سالهای بعد شاخص را با توجه به آن محاسبه میکنند. انتخاب عدد شاخص در سال پایه تاثیری در بازده شاخص در دورههای آتی نخواهد داشت. در مثال بعدی فرض میکنیم که سیستم وزندهی ارزشمحور است ولی همچنان بازده قیمتی مد نظر ماست.
دقت کنید که در این حالت بازده شاخص به سمت بازده سهم C تمایل پیدا کرد؛ علاوه بر این بازده منفی سهم A نتوانست به طور کامل بازده مثبت سهم B را خنثی سازد. دلیل این مساله این است که در سیستم وزندهی ارزشمحور، شرکتهایی که از ارزش بازار بیشتری برخوردارند، تاثیر بیشتری بر شاخص خواهند داشت. بازده شاخص در این حالت را میتوان از روش دیگری نیز به دست آورد:
این نکته را میتوان به صورت زیر بیان کرد: هنگامی که سیستم وزندهی ارزشمحور باشد و در محاسبه بازده از بازده قیمتی استفاده شود، برای به دست آوردن بازده شاخص کافی است مجموع ارزش شرکتهای بورسی را در ابتدا و انتهای دوره (با فرض خروج سود نقدی توزیع شده) محاسبه کرده و درصد تغییرات آنها را حساب کنیم. شاخص TEPIX (از شاخصهای بورس تهران) با چنین سیستمی محاسبه میشود. به عنوان آخرین مثال، بازده شاخص را در حالتی محاسبه میکنیم که سیستم وزندهی، ارزشمحور و بازده نیز برابر با بازده کل در نظر گرفته شود. محاسبه سایر حالات باقیمانده به خواننده واگذار میشود.
شاخص TEDPIX (شاخصکل بورس تهران) با چنین سیستمی محاسبه میشود. در این حالت (سیستم وزندهی ارزشمحور، بازده نقدی و قیمت)، بازده شاخص را به صورت دیگری نیز میتوانستیم محاسبه کنیم. در ابتدای دوره، ارزش شرکتهای درون بورس برابر است با 1600؛ این عدد در انتهای دوره (و با فرض اینکه هنوز سودهای توزیعشده از بورس خارج نشدهاند) برابر خواهد شد با 1750. بنابراین بازده شاخص را میتوان به صورت زیر محاسبه کرد:
در مورد محاسبات فوق به نکات زیر توجه کنید: هنگامی که سیستم وزندهی ارزشمحور باشد و در محاسبه بازده نیز از بازده نقدی و قیمت (بازده کل) استفاده شود، برای به دست آوردن بازده شاخص کافی است مجموع ارزش شرکتهای بورسی را در ابتدا و انتهای دوره (با فرض عدم خروج سود نقدی توزیع شده) محاسبه کرده و درصد تغییرات آنها را حساب کنیم. شاخصهایی که از بازده کل در محاسبات شاخص استفاده میکنند، همیشه بازده شاخص را بیشتر یا حداقل برابر با شاخصهایی نشان میدهند که از بازده قیمتی استفاده میکنند.
انواع شاخص های بورس
برای سرمایهگذاری در هر بورسی باید قبل از ورود وضعیت آن بررسی شود و روند سوددهی آن در سالهای قبل بررسی شود .
محاسبه شاخص برای هر شرکت صنعت یا گروه یا دسته امکان پذیر است و میتوان آن را محاسبه نمود .
برای محاسبه شاخص یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض کرده و پس از تقسیم ارزش جاری بر ارزش مبنا ( ارزش سال پایه ) آن را در عدد ۱۰۰ ضرب می کنیم . عدد بدست آمده شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان میدهد .
در هر بازار بورس اوراق بهاداری می توان بنا بر احتیاج و کارایی شاخصهای زیادی را تعریف و محاسبه نمود.
در هر بازار بورس اوراق بهاداری می توان بنا بر احتیاج و کارایی شاخص های بورس زیادی را تعریف و محاسبه نمود. در تمام بورسهای دنیا نیز شاخص های زیادی برای گروهها و شرکتهای مختلف محاسبه میشود.
در زیر به برخی از شاخص های بورس اشاره شده است:
انواع شاخص
- شاخص صنعت
- شاخص واسطهگریهای مالی
- شاخص قیمت و بازده نقدی
- شاخص عملکرد تالار اصلی
- شاخص کل قیمت سهام
- شاخص عملکرد تالار فرعی
شاخص صنعت:
این شاخص عملکرد شرکتهای صنعتی بورس را نشان میدهد.مفاهیم این بازار کمک میکند. با یکی از این کلیدها آشنا شوید:
شاخص واسطهگریهای مالی:
این شاخص عملکرد شرکتهای واسطهگری مالی شامل هلدینگها، سرمایهگذاریها و لیزینگها را نشان میدهد.
شاخص قیمت و بازده نقدی:
این شاخص را در سالهای اخیر روزنامه همشهری با نام شاخص بازده بازار سهام به سهامداران شناسانده است.
شاخص قیمت و بازده نقدی را میتوان یکی از دقیقترین شاخصهای محاسبه در بورس تهران به حساب آورد زیرا هر دو مولفه تقسیم سود در شرکتها و بازده سهام بر اثر افزایش قیمت سهام شرکتها در آن مدنظر قرار گرفته است.
شاخص عملکرد تالار اصلی:
این شاخص فقط روند حرکت قیمت سهام شرکتهای درج شده در تابلوی اصلی بورس تهران را طبق ضوابط محاسبه شاخص کل نشان میدهد.
شاخص کل قیمت سهام:
این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار است.
طبق فرمول طراحی شده تغییر قیمت شرکتهای بزرگتر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تاثیر بیشتری میگذارد.
شاخص عملکرد تالار فرعی:
این شاخص فقط روند حرکت قیمت سهام شرکتهای درج شده در تابلوی فرعی بورس تهران را طبق ضوابط محاسبه شاخص کل نشان میدهد.
گزارش پایان بورس امروز ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ / رشد ۲۶۱۹ واحدی شاخص کل
به گزارش رصد روز، گزارش پایان بورس امروز ۲۴ خرداد ۱۴۰۱ ، در پایان معاملات امروز، شاخص کل بورس پس از رشد دو هزار و ۶۱۹واحدی شاخص کل آن را در ارتفاع یک میلیون و ۵۸۴هزار واحدی قرارگرفت. شاخص کل هموزن نیز ۰.۱۸درصد رشد کرد.
گزارش پایان بورس امروز ۲۴ خرداد ۱۴۰۱
آخرین قیمت ۹۴نماد حداقل سه درصد نسبت به قیمت روز قبل آنها افزایش یافته و ۱۰۱نماد با کاهش بیش از سه درصدی قیمت همراه بودهاند.
بورس اوراق بهادار تهران امروز هم در یک روند رو به رشد قرار گرفت، به گونهای که شاخص کل در پایان معاملات با افزایش ۲۶۱۹ واحد به رقم یک میلیون و ۵۷۴ هزار و ۶۵ واحد رسید.
همچنین شاخص کل با معیار هموزن با افزایش ۷۷۰ واحد به رقم ۴۲۹ هزار و ۹۳۰ واحد رسید.ارزش بازار در بورس تهران به بیش از ۶ میلیون و ۲۳۸ هزار میلیارد تومان رسید.
معاملهگران امروز بیش از ۷.۷ میلیارد سهام، حقتقدم و اوراق مالی در قالب ۵۹۱ هزار فقره معامله و به ارزش ۴ هزار و ۴۹۷ میلیارد تومان داد و ستد کردند.
امروز همه شاخصهای بورس سبز شدند، اما میزان رشد شاخصها زیر یکدرصد بوده است، به گونهای که شاخص کل و شاخص قیمت با معیار وزنی – ارزشی ۱۷صدم درصد رشد کردند. این دو شاخص با معیار هموزن ۱۸صدم درصد افزایش یافتند.
شاخص آزاد شناور ۴صدم درصد رشد کرد. شاخص بازار اول بورس بدون تغییر ماند و شاخص بازار دوم بورس ۳۷ صدم درصد افزایش یافت.
امروز نمادهای هلدینگ معدنی خاورمیانه، فولاد خوزستان، پتروشیمی نوری و توسعه معادن و فلزات بیشترین اثر افزایشی در شاخص بورس را داشتند و نمادهای ملیمس، پالایش نفت تبریز و شستا بیشترین اثر کاهشی در شاخص بورس را از خود به جای گذاشتند.
در فرابورس ایران هم شاخص کل امروز انواع شاخص ها در بورس با ۵۹ واحد افزایش به رقم ۲۱ هزار و ۴۸۱ واحد رسید.ارزش بازار اول و دوم فرابورس ایران به بیش از یکمیلیون و ۲۰۳ هزار میلیارد تومان رسید.ارزش بازار پایه در فرابورس به ۳۵۸ هزارز میلیارد تومان رسید.
معاملهگران امروز بیش از ۲.۷ میلیارد سهام، حقتقدم و اوراق مالی در قالب ۲۶۲ هزار فقره معامله و به ارزش ۵ هزار و ۵۲۳ میلیارد تومان داد و ستد کردند.
امروز نمادهای بیمه پاسارگاد، فولاد غدیر ایرانیان، نیروی برق دماوند بیشترین اثر افزایشی در شاخص بورس را داشتند و در سمت دیگر، سنگآهن گوهرزمین، پلیمر آریا ساسول، داروسازی دانا و پویا زرکان آقدره بیشترین اثر کاهشی در شاخص فرابورس را داشتهاند.
با توجه به روند تثبیت شده در بازار دلار، روند رو به رشد در بازار سرمایه شکل گرفته است، در عین حال باید توجه داشت که سرمایهگذاری در بورس باید از محل پسانداز و با مطالعه، مشورت و تحقیق صورت گیرد و سود و زیان هر کس برعهده خودش است.
حقیقیها امروز ۳۱۰میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج کردند. ارزش کل معاملات خرد بورس و فرابورس نیز در مجموع به چهار هزار و ۷۳۰میلیارد تومان رسید.