بازار اولیه و ثانویه

بازار ثانویه چیست؟

بازار ثانویه (secondary markets) مکانیزمی کاربردی را به وجود می آورد تا بعد از اینکه در مرحله پذیره نویسی، اوراق بهادار در بازار اولیه به فروش رسیدند، سرمایه گذاران بتوانند آنها را دوباره خرید و فروش کنند. بازارهای اولیه بدون وجود بازارهای ثانویه نمی توانند به خوبی فعالیت کنند. اگر یک سرمایه گذار پس از آنکه اوراق بهاداری را خریداری کرد، تمایل نداشته باشد آن را تا موعد سررسید نگهداری کند باید بتواند به راحتی و با کمترین هزینه اوراق خود را بفروشد. وجود بازارهای ثانویه فعال این اطمینان را برای خریداران اوراق بهادار فراهم می سازند تا آنها بتوانند در هر زمانی که بخواهند اوراق بهادار خود را در این بازارها بفروشند. البته چنین فروشی می تواند با زیان نیز همراه باشد. اما گاهی زیان بهتر از آن است که سرمایه گذار اصلا نتواند اوراق بهادار خود را بفروشد.

ساختار بازار ثانویه به چه شکلی است؟
ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮﺍی ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ سهام و ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ. بازار ثانویه مکانی است که در آن ابزارهای مالی که قبلا منتشر شده اند، مانند اوراق قرضه و سهام، مورد خرید و فروش قرار می گیرند. مثلا اگر فردی سهام یک شرکت را در مرحله پذیره نویسی خریداری کرده است و اکنون قصد فروش آن سهم به سایر سرمایه گذاران بازار را دارد باید برای فروش سهم خود به بازار ثانویه مراجعه کند. در واقع این بازار، محلی است که سرمایه گذاران، اوراق بهادار را به جای شرکت صادر کننده از دیگر سرمایه گذاران خریداری می کنند. حجم معاملات در بازار ثانویه، نسبت به بازارهای اولیه بسیار بیشتر است. این بازار با هدف امکان سازی معامله اوراق منتشر شده در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقد شوندگی آنها ایجاد شده است. بازار ثانویه برای شرکت ها نقطه ای استراتژیک به شمار می رود که از مسیر آن می توانند روی معامله ها نظارت و کنترل داشته باشند و به تصمیم های مدیریتی خود جهت دهند.

در ابتدا، شرکت ها سهام و اوراق بهادار خود را اولین بار برای سرمایه گذاران منتشر می کنند که در اصطلاح مالی، آن را IPO (عرضه عمومی اولیه) می نامند. پس از ورود این شرکت ها در لیست بورس اوراق بهادار یعنی پس از پذیرش در بورس، سرمایه گذاران به بازار ثانویه می روند و سهام خود را به سرمایه گذاران دیگر می فروشند. سرمایه گذاران در بازار ثانویه می توانند سهام خود را بخرند یا بفروشند، سود کسب کنند یا از ضرر بیشتر در آینده جلوگیری نمایند. بازارهای جهانی مانند بورس اوراق بهادار نیویورک NYSE و نزدک (NASDAQ) نمونه هایی از بازارهای ثانویه هستند.

بازار ثانویه چه ویژگی هایی دارد؟

• هزینه معامله کمتر به دلیل حجم بالای معامله ها
• برای سرمایه گذاران نقدینگی به همراه می آورد. هر فروشنده ای که نیاز به پول نقد داشته باشد، می تواند به دلیل حضور تعداد زیادی از خریداران در این بازار، اوراق بهادار خود را به راحتی به فروش برساند.
• در بازار ثانویه، هرگونه اخبار یا اطلاعات جدید در رابطه با شرکت به سرعت در قیمت سهام آن منعکس می شود.
• عرضه و تقاضای موجود در اقتصاد به کشف قیمت در این بازار کمک می کند.
• جایگزینی برای پس انداز است.
• بازارهای ثانویه با مقررات سنگینی از جانب دولت روبرو هستند. چون منبع اصلی شکل گیری سرمایه و نقدینگی برای شرکت ها و سرمایه گذاران به حساب می آیند و این مقررات در سطح بالا، ایمنی پول سرمایه گذاران را تضمین می کند.

قیمت گذاری در بازار ثانویه چگونه صورت می گیرد؟
در بازار اولیه، قیمت اوراق بهادار از قبل و براساس قیمت اسمی تعیین می شود. اما در بازار ثانویه قیمت اوراق براساس میزان عرضه و تقاضای آن مشخص می شود. به عنوان مثال، اگر بیشتر سرمایه گذاران معتقد باشند که سهامی در آینده روند خوبی دارد، تقاضا برای آن افزایش می یابد و به همین ترتیب، قیمت آن بالا می رود. به دنبال آن اگر سرمایه گذاران احساس کنند که سهامی ارزش خود را از دست خواهد داد، برای فروش آن اقدام می کنند و در نتیجه قیمت سهام افت پیدا خواهد کرد.

اهمیت بازار ثانویه در چیست؟

1. این بازار، شاخصی خوب برای تعیین وضعیت اقتصادی یک کشور است که افزایش یا افت بازار سهام نشانگر رونق یا رکود در اقتصاد است.
2. نقدینگی را برای سرمایه گذاران تضمین می کند چون آنها می توانند در این بازار به راحتی اوراق بهادار خود را خرید و فروش کنند.
3. این بازار به سرمایه گذاران فرصتی را ارائه می دهد تا از پول ساکن خود برای کسب بازده و سرمایه گذاری استفاده کنند.
4. کمک می کند تا شرکت بر ادراک عمومی، کنترل و نظارت داشته باشد.

بازار اولیه و بازار ثانویه چه تفاوتی با هم دارند؟

1. شرکت ها پس از پذیره نویسی در بازار اولیه می توانند سهام خود را به فروش بگذارند اما پس از آن دیگر سهامشان در بازار ثانویه (بورس اوراق بهادار) مورد معامله قرار خواهد گرفت.
2. در بازار اولیه، درآمد حاصل از فروش سهام به شرکت منتشر کننده اوراق تعلق می گیرد. اما در بازار ثانویه، این درآمدها متعلق به سرمایه گذاری است که اوراق را می فروشد.
3. معمولا سرمایه گذاران خرد در بازار اولیه اوراق بهادار را خریداری نمی کنند. چون شرکت صادرکننده، اوراق خود را به صورت عمده به فروش می گذارد و خرید آن نیازمند سرمایه بزرگی است. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران می توانند هر تعداد سهام مورد نظر خود را خریداری کنند.
4. در بازار اولیه فروش اوراق از طریق بانک سرمایه گذاری انجام می شود اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران از طریق کارگزار، معاملات خود را انجام می دهند.
5. در بازار اولیه، سرمایه گذاران سهام را به طور مستقیم از خود شرکت خریداری می کنند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران، سهام و سایر اوراق بهادار را از سایر سرمایه گذاران خریداری می کنند.
6. در بازار اولیه، شرکت ها برای اولین بار سهام خود را از طریق عرضه عمومی می فروشند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران سهامی که قبلا معامله شده است را از طریق بورس اوراق بهادار خریداری می کنند.
7. در بازار اولیه، سهام به قیمت اسمی به فروش می رسد و معمولا دچار نوسان نمی شود. اما در بازار ثانویه قیمت سهام به طور روزانه در نوسان است.

چرا بازار ثانویه مهم است؟

• مسیر خروج عالی برای سرمایه گذاران IPO

به دلیل بالا بودن نقدینگی در بازار ثانویه، صرف ریسک آن به مراتب کمتر است. شما به عنوان یک سرمایه گذار می توانید سهام خود را با بیشترین سرعت ممکن در بازار بورس اوراق بهادار بفروشید و چون این کار را به قیمت فعلی بازار انجام می دهید، ریسک درک شده تان بسیار کمتر خواهد بود. چنین بازاری صرف ریسک را از طریق نقدینگی اش کاهش می دهد؛ یعنی ارزش دارایی های مالی معامله شده افزایش می یابند. در نتیجه، بازار ثانویه برای سرمایه گذاران IPO بهترین استراتژی خروج است.

• آزادی جهت خرید و فروش

بازار ثانویه مکانی سازمان یافته است که در آن خریداران و فروشندگان می توانند در کنار هم به خرید و فروش سهام بپردازند و دیگر نیازی به نگرانی در خصوص هرگونه کلاه برداری وجود ندارد.

• امکان خرید و فروش بیشتر

اگر چنین بازاری وجود نداشته باشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ مثلا تصور کنید افرادی که می خواهند از بازار اولیه خانه بخرند، این کار را از ترس اینکه فرصتی برای فروش خانه های جدید شان در بازار پیدا نکنند، انجام ندهند. این استدلال در مورد سهام نیز صادق است. از آنجایی که در خصوص سهام و اوراق قراضه، بازاری به نام بازار ثانویه وجود دارد (بورس اوراق بهادار)، مردم دیگر نگران فروش سهامشان در آینده و نگهداری دائم آن نیستند. بنابراین سهام خود را بدون هیچ گونه نگرانی از بازار اولیه خریداری می کنند. در واقع بدون وجود این بازار، فرصت خرید یا فروش بیشتر نیز وجود ندارد.

برای شرکت های نوپا و کوچک، همیشه عرضه عمومی جهت تامین منابع مالی امکان پذیر نیست و وجود چنین بازاری شرایط را برای آنها آسان تر کرده است. علاوه بر این، در حال حاضر شرایط بسیاری برای کسب مجوز IPO وجود دارد. این گونه شرکت ها دیگر نگران تامین منابع مالی شان نیستند، زیرا با وجود بازار ثانویه می توانند سهام خود را در فرابورس و از طریق شبکه معامله گران بفروشند. این در حالی است که همه چیز کاملا خصوصی باقی می ماند. بدون وجود بازار ثانویه، بازار خصوصی نیز وجود نخواهد داشت.

• کمک به رشد اقتصادی

در بازار اولیه، آزادی محدود است. اما در بازار ثانویه این گونه نیست و می توانید انتخاب کنید که در کدام سهام سرمایه گذاری و کدام سهام را رها کنید. چون در چنین وضعیتی، رشد اقتصادی بیشتری برای سرمایه گذار ایجاد می شود که در نهایت به رشد کلی اقتصاد نیز کمک خواهد شد. بنابراین بازار ثانویه به عنوان یک کل، به ایجاد پیشنهادهای سرمایه گذاری هرچه پربازده تر و رونق و رشد اقتصادی کمک می کند.

• مکانی عالی برای نظارت و کنترل شرکت ها

بازار ثانویه، به شرکت هایی که در بورس اوراق بهادار پذیرفته نشده اند اجازه معامله نمی دهد و برای شرکت هایی که پذیرفته شده اند نیز فرصتی را فراهم می کند تا از این بازار سود کسب کنند. این بازار به عنوان واسطه ای عمل می کند که به شرکت ها در رابطه با تقاضای سهامشان در بازار و همچنین هر حرکت نزولی یا صعودی، اطلاعات ارائه می دهد. در نتیجه، وجود بازار ثانویه به شرکت ها این امکان را می دهد تا به سرعت اقدام کنند و اگر مشکلی پیش بیاید می توانند بدون تأخیر در جمع آوری اطلاعات، کارهای لازم را برای بهبود وضعیتشان انجام دهند.

رانت نباید حرف اول بورس را بزند/ بازار اولیه اصالت دارد نه بازار ثانویه!

سعید جلیلی کاندیدای ریاست جمهوری، در روزهای ابتدای تبلیغات انتخاباتی خود گفته بود بورس باید محل جذب سرمایه برای افزایش تولید باشد، نه کوره سوزاندن سرمایه مردم!

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، در ۴۷ سال گذشته، یکی از موضوعاتی که در اقتصاد ما ایجاد اشکال کرده، این بوده که رشد پول بسیار بیشتر از تولید بوده است. در طی ۴۷ سال اخیر، پول در کشور ما ۴۲ هزار برابر شده؛ حال‌آنکه تولید ۱.۷ برابر شده است! این موضوع سبب تورم و مشکلات عدیده‌ای در اقتصاد ایران شده است.

یکی از بهترین راه‌حل‌های این مشکل این است که دولت برای افزایش تولید، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کند و بهترین بازار برای جهش تولید، بازار سرمایه است. اما باید توجه داشت که در بازار سرمایه، بازار اولیه اصالت دارد و نه بازار ثانویه. توسعه بازار اولیه در بازار سرمایه به رشد تولید کمک خواهد کرد و بازار ثانویه برای نقدشوندگی در بازاراولیه اهمیت دارد و اگر قرار باشد بازار ثانویه به‌جای نقش ویژه خود در ایجاد نقدشوندگی بازار اولیه، خودش اصالت پیدا کند، سوداگری وارد بازار سرمایه خواهد شد.

ازاین‌رو معتقدم اگر سیاستی که در بورس دنبال می‌شود، سیاست ناظر برافزایش تولید باشد، هم به تولید کشور کمک شده و هم سرمایه‌های مردم در جهتی صحیح بازار اولیه و ثانویه هدایت‌شده و هم برای مردم امنیت خاطر واقعی ایجاد خواهد شد که سرمایه‌هایشان علاوه بر آنکه به تولید در کشور کمک کرده، سود مناسب، پایدار و مستمری برای آن‌ها به همراه خواهد داشت. اما در صورت غلبه بازار ثانویه بر بازار اولیه و رواج سوداگری در قالب بازار ثانویه، نشان می‌دهد از هدف اصلی راه‌اندازی بازار سرمایه فاصله گرفته‌ایم.

لذا هدف دولت باید تقویت تولید از طریق بورس باشد و مجموعه سیاست‌ها و سازوکارهای دولت بر مبنای این هدف باشد. حالا اگر هدف اصلی دولت، تقویت تولید از طریق بازار سرمایه باشد، هم سرمایه‌ها به سمت تولید هدایت‌شده و هم بازار امنی برای مردم ایجادشده که ترس از کلاه‌برداری و سوءاستفاده در آن نباشد و هم‌سود پایداری نصیب مردم خواهد شد و هم اینکه شرکت‌های تولیدکننده واقعی، از طریق افزایش سرمایه‌ها و انتشار اوراق بدهی در این بازار تأمین مالی خواهند کرد.

چرا نوسانات سال ۹۹ در بازار سرمایه اتفاق افتاد؟

سعید جلیلی : یکی از دلایل روندی که در سال ۱۳۹۸ در بازار سرمایه آغاز شد و در سال ۱۳۹۹ اوج گرفت و منجر شد شاخص بورس از حدود ۵۱۲ هزار واحد به کانال ۲ میلیون واحدی برسد؛ رشد نرخ ارز و افزایش تورم بود. دنبال افزایش نرخ ارز و رشد تورم، ارزش دارایی‌های شرکت‌ها افزایش یافت و این اتفاق سبب رشد سریع بازار سرمایه شد. البته برخی تدابیر غلط هم در این اتفاق اثرگذار بود.

کاهش نرخ سود بین‌بانکی از ۱۸ درصد به ۸ درصد، طبیعتاً کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی را هم به دنبال داشت و سرمایه‌های مردم به سمت بورس سرازیر می‌شود. این عوامل باعث بحران در بازار سرمایه شد. مخصوصاً آنکه اظهارنظرهای بی‌ربط از سوی اشخاص مختلف ازجمله تعیین کف برای شاخص کل بورس و دخالت‌های بی‌قاعده، موجب بحران در این بازار شد.

راه‌حل رفع مشکلات بازار سرمایه ازنظر شما چیست؟

سعید جلیلی : راه‌حل جامع و پایدار این است که باید شورای ثباتی متشکل از بازار سرمایه، بانک مرکزی و بیمه مرکزی شکل بگیرد و این ۳ نهاد در همراهی و هم‌افزایی با یکدیگر، بتوانند به بازار سرمایه ثبات ببخشند. نباید با تبلیغات هیجانی درصدد تقویت بازار سرمایه برآمد. سود در بازار سرمایه حتماً ریسک‌های خاص خود را دارد و باید سازوکارهای علمی برای مدیریت این ریسک‌ها داشت. ضمن اینکه وقتی دولت به‌عنوان عنصری مهم در این عرصه دچار تناقض در تصمیم‌گیری‌ها شود، حتماً این بازار لطمه خواهد خورد. وقتی وزیر نفت، چیزی بگوید و همان روز، وزیر اقتصاد حرف دیگری بزند؛ یا وقتی موضع وزیر اقتصاد در مورد بازار سرمایه با موضع وزیر صمت متفاوت باشد، بازار سرمایه دچار بحران و تلاطم خواهد شد.

راه‌حل شما برای رونق بازار سرمایه چیست؟

سعید جلیلی : با توجه به توضیحاتی که عرض کردم، بازار اولیه باید اصالت پیدا کند و بازار ثانویه فقط نقش نقد شوندگی برای بازار اولیه ایفا کند. نه اینکه عرصه‌ای برای سوداگری ایجاد شود که بازار اولیه هم دچار تلاطم‌ شود.

یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ما، اصلاح سازوکارهای بازار ثانویه است. به‌ویژه ایراداتی که گاهی اوقات به این بازار وارد می‌شود و موجب فساد و سوءاستفاده در بازار سرمایه شده است. برای مثال حتماً باید تدابیری اتخاذ کرد که در بورس، رانت حرف اول را نزند! اگر یک نفر با تکنیک‌های سرخطی، امکان فروش ۵۰۰ میلیون سهام در یک روز داشته باشد، اما سهامدار خرد حتی امکان فروش ۵۰۰ هزار تومان سهام هم نداشته باشد، یعنی رانتی وجود دارد و در سازوکار بازار سرمایه اشکالات اساسی وجود دارد که باعث می‌شود چنین ضرری متوجه سهامداران خرد شود یا عده‌ای با استفاده از رانتی که از آن برخوردار هستند، بتوانند در این بازار فعالیت کنند. لذا یکی از بحث‌های مهم، نظارت بر معاملات بازار است.

معاملات بازار سرمایه باید به شکل سیستمی رصد شده و شفاف باشد. همچنین شرکت‌ها باید موظف باشند گزارش شفاف و منظم مالی از عملکرد خود در سامانه‌ای به مردم ارائه کنند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در شرایط فعلی می‌تواند اطمینان خاطر ایجاد کند، این است که اگر شخصی سرمایه خود را وارد بازار سرمایه کرده، بازار اولیه و ثانویه باید نسبت به ریسک این سرمایه‌گذاری، اطمینان خاطر داشته باشد.

وقتی خودرویی خریداری می‌شود، سرمایه‌گذاری صورت گرفته و با خرید بیمه‌نامه برای خودرو، این ریسک به حداقل می‌رسد تا سرمایه اشخاص در معرض خطر قرار نگیرد.

در بازار سرمایه هم باید همین اتفاق صورت گیرد. یکی از مباحثی که حتماً آن را دنبال خواهیم کرد، بحث اوراق تبعی برای بیمه کردن سهام است تا ریسک خرید سهام توسط مردم، مدیریت شود. بحث دیگر آنکه اشخاصی که قصد ورود به بازار سرمایه رادارند، توسط صداوسیما و سایر رسانه‌ها و سازوکارهایی که دولت توسط سازمان بورس و اوراق بهادار دنبال خواهد کرد، آموزش‌های لازم را ببینند.

در کنار آموزش مردم، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و سبد گردان‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم باید توسعه یابد تا تازه‌واردها اقدام به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم کرده و از طریق نهادهای شناخته‌شده بازار سرمایه، با اطمینان خاطر وارد بازار سرمایه شوند.

راهکار مهم دیگر، ممانعت از انحصار در بازار سرمایه است. در صورت ایجاد انحصار در بازار سرمایه، حتماً باید برنامه‌ای برای شکستن انحصار وجود داشته باشد تا عده‌ای با این انحصار و رانتی که از این انحصار به دست آورده‌اند، سودهای بادآورده کسب نکنند.

راهکار مهم دیگری که باید دولت با کمک سازمان بورس اقدام به انجام آن کند، تسهیل فرآیند ورود و پذیرش شرکت‌های تولیدی در بازار سرمایه است. شرکت‌هایی که تمایل به ورود به بازار سرمایه‌دارند، حتی شرکت‌های خرد و کوچک، باید به‌راحتی امکان ورود به این بازار را داشته باشند و از این طریق امکان تأمین مالی و مشارکت با مردم را داشته باشند.

اما مهم‌تر از تسهیل ورود شرکت‌های کوچک به بازار سرمایه، عرضه پروژه‌های عمرانی بزرگ در این بازار است. اگر دولت به دنبال موفقیت در عرصه‌های مختلف اقتصادی است، باید مردم را در این عرصه‌ها مشارکت دهد. مشارکت مردم در عرصه‌های اقتصادی به این معناست که مردم را در سود پروژه‌های بزرگ صنایع شریک کند. نه اینکه فقط سرمایه‌های مردم را از آن‌ها بگیرد و مردم احساس کنند دولت سود لازم را برده و خودشان بهره‌ای نبرده‌اند. یکی از راهکارهای ما این است که برخی از پروژه‌های بزرگ اقتصادی مثل احداث پتروپالایشگاه ها که می‌توانند پیشران اقتصاد کشور باشند.

یکی از راه‌های مقابله با تحریم‌ها را داریم، تبدیل نفت خام به فرآورده است. این کار بزرگ ملی که قانون آن در مجلس دهم نیز تصویب‌شده و هم ارزآوری و هم‌ اشتغال را افزایش خواهد داد، نیازمند تأمین مالی است و برای تأمین مالی این طرح می‌توان از سرمایه‌های مردم استفاده کرد. مشروط بر آنکه مردم احساس کنند با این سرمایه‌گذاری هم به تولید در کشور و خنثی‌سازی تحریم‌ها کمک کرده‌اند و هم در سود این پروژه‌ها شریک هستند.

این طرح فقط در مورد پروژه‌های پتروپالایشی قابل‌اجرا نیست. حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان پروژه‌های نیمه‌تمام در کشور وجود دارد و بسیاری از این پروژه‌ها، پیشرفت ۷۰ الی ۸۰ درصدی داشته و اگر این پروژه‌ها تکمیل شوند، زودبازده هستند.

نیمه‌تمام ماندن این پروژه‌ها یک زیان ملی و به معنای راکد ماندن سرمایه‌گذاری ۶۰۰ هزار میلیارد تومانی است. یکی از بهترین راه‌حل‌ها، تکمیل این پروژه‌ها با استفاده از سرمایه‌های مردم و عرضه این پروژه‌ها در بازار سرمایه است. این راهکار هم سرمایه‌های مردم را در مسیر مناسب هدایت کرده و برای آن‌ها سودآوری به همراه خواهد داشت و هم برای اقتصاد کشور مفید خواهد بود.

بازار ثانویه چیست؟

بازار ثانویه (secondary markets) مکانیزمی کاربردی را ايجاد مي‌كند تا بعد از اینکه در مرحله پذیره‌نویسی، اوراق بهادار در بازار اولیه به فروش رسیدند، سرمایه‌گذاران بتوانند آن‌ها را مجددا خرید‌و‌فروش کنند.

بازار ثانویه (secondary markets) مکانیزمی کاربردی را ايجاد مي‌كند تا بعد از اینکه در مرحله پذیره‌نویسی، اوراق بهادار در بازار اولیه به فروش رسیدند، سرمایه‌گذاران بتوانند آن‌ها را مجددا خرید‌و‌فروش کنند. اگر بازارهای ثانویه وجود نداشته باشند، بازارهای اولیه نمی‌توانند به‌خوبی فعالیت کنند. اگر یک سرمایه‌گذار بعد از آنکه اوراق بهاداری را خریداری کرد، علاقه‌مند نباشد آن را تا موعد سررسید نگهداری کند باید بتواند به‌آساني و با کم‌ترین مقدار هزینه اوراق خود را بفروشد. وجود بازارهای ثانویه فعال این اطمینان را برای خریداران اوراق بهادار فراهم می‌سازند بازار اولیه و ثانویه تا آن‌ها بتوانند در هر موقعي که بخواهند اوراق بهادار خود را در این بازارها به فروش برسانند. البته چنین فروشی می‌تواند با ضرر نیز همراه باشد. اما در بعضي اوقات زیان بهتر از آن است که سرمایه گذار اصلا نتواند اوراق بهادار خود را بفروشد.

وظايف و كاربردهاي بازار ثانويه

مسیر خروج عالی برای سرمایه گذاران IPO

به خاطر بالا بودن نقدینگی در بازار ثانویه، صرف ریسک آن به‌مراتب کم‌تر است. شما به عنوان یک سرمایه‌گذار قادر خواهید بود سهام خود را با بیشترین سرعت ممکن در بازار بورس اوراق بهادار به فروش برسانيد و چون این کار را به قیمت فعلی بازار انجام می‌دهید، ریسک درک‌شده‌تان بسیار کم‌تر خواهد بود. چنین بازاری صرف ریسک را از راه نقدینگی‌اش کاهش می‌دهد؛ یعنی ارزش دارایی‌های مالی معامله‌شده افزایش می‌یابند. بنابراين، بازار ثانویه برای سرمایه‌گذاران IPO مناسب‌ترين استراتژی خروج است.

آزادی جهت خرید و فروش

بازار ثانویه مکانی سازمان ‌یافته است که در آن خریداران و فروشندگان می‌توانند در كنار يكديگر، خرید‌و‌فروش سهام انجام دهند و دیگر نیازی به نگرانی بابت هرگونه کلاه‌برداری وجود ندارد.

امکان خرید و فروش بیشتر

اگر بازار ثانويه وجود نداشته باشد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ براي مثال فرض كنيد اشخاصي که می‌خواهند از بازار اولیه خانه‌اي خريداري كنند، این کار را از ترس اینکه مبادا فرصتی برای فروش خانه‌های جدید‌شان در بازار پیدا نکنند، انجام ندهند. این استدلال در مورد سهام نیز صدق مي‌كند. از آنجایی که در خصوص سهام و اوراق قرضه، بازاری به نام بازار ثانویه وجود دارد (بورس اوراق بهادار)، مردم دیگر ‌دل‌نگران فروش سهام‌شان در آینده و نگهداری دائم آن نیستند. بنابراین سهام خود را بدون هیچ‌گونه نگرانی از بازار اولیه خریداری می‌کنند. در اصل بدون وجود بازار ثانويه، فرصت خرید یا فروش بیشتر نیز وجود ندارد.

بازارهای خصوصی

برای شرکت‌های نوپا و کوچک، همواره عرضه عمومی جهت تامین منابع مالی امکان‌پذیر نیست و وجود بازار ثانويه شرایط را برای آن‌ها راحت‌تر کرده است. افزون بر این، در حال حاضر شرایط بسیاری برای کسب مجوز IPO وجود دارد. این‌ دست شرکت‌ها دیگر نگران تامین منابع مالی‌شان نیستند، چرا كه با وجود بازار ثانویه می‌توانند سهام خود را در فرابورس و از راه شبکه معامله‌گران به فروش برسانند. این در حالی است که همه‌چیز کاملا خصوصی باقی می‌ماند. بديهي است كه بدون وجود بازار ثانویه، بازار خصوصی نیز وجود نخواهد داشت.

کمک به رشد اقتصادی

در بازار اولیه، آزادی محدود است. اما در بازار ثانویه این‌طور نیست و می‌توانید انتخاب کنید که در کدام سهام سرمایه‌گذاری و قيد کدام سهام را بزنيد. چون در چنین وضعیتی، رشد اقتصادی بیش‌تری برای سرمایه‌گذار ایجاد می‌شود که در آخر به رشد کلی اقتصاد هم کمک خواهد شد. بنابراین بازار ثانویه به عنوان یک کل، به بازار اولیه و ثانویه ایجاد پیشنهادهای سرمایه‌‌گذاری هرچه پربازده‌تر و رونق و رشد اقتصادی کمک می‌کند.

مکانی عالی برای نظارت و کنترل شرکت‌ها

بازار ثانویه، به شرکت‌هایی که در بورس اوراق بهادار پذیرفته نشده‌اند اجازه معامله نمی‌دهد و همچنين برای شرکت‌هایی که پذیرفته شده‌اند، فرصتی را فراهم می‌کند تا از این بازار سود کسب کنند. این بازار به عنوان واسطه‌ای عمل می‌کند که به شرکت‌ها در رابطه با تقاضای سهام‌شان در بازار و همينطور هر حرکت نزولی یا صعودی، اطلاعاتي ارائه می‌دهد. بنابراين، وجود بازار ثانویه به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا به سرعت اقدام کنند و اگر مسئله‌اي رخ دهد می‌توانند بدون تأخیر در جمع‌آوری اطلاعات، کارهای لازم را برای بهتر شدن بازار اولیه و ثانویه وضعیت‌شان انجام دهند.

ساختار بازار ثانویه به چه شکلی است؟

ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﻬﻢ‌ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺮﺍی ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ سهام و ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ. بازار ثانویه مکانی است که در آن ابزارهای مالی که سابقا منتشر شده‌اند، مثل اوراق قرضه و سهام، مورد خرید‌و‌فروش قرار می‌گیرند. براي مثال اگر كسي سهام یک شرکت را در مرحله پذیره‌‌نویسی خریداری کرده است و اکنون قصد فروش آن سهم به ديگر سرمایه‌‌گذاران بازار را دارد باید برای فروش سهم خود به بازار ثانویه مراجعه کند. در اصل این بازار، محلی است که سرمایه‌گذاران، اوراق بهادار را به جای شرکت صادر‌کننده از دیگر سرمایه‌گذاران خریداری می‌کنند. حجم معاملات در بازار ثانویه، در برابر بازارهای اولیه بسیار زيادتر است. این بازار در جهت امکان‌سازی معامله اوراق منتشر شده در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقد‌شوندگی آن‌ها ایجاد شده است. بازار ثانویه برای شرکت‌ها نقطه‌ای استراتژیک به شمار می‌آید که از مسیر آن می‌توانند روی معامله‌ها نظارت و کنترل داشته باشند و با بازار ثانويه به تصمیم‌های مدیریتی خود جهت دهند.

برای درک بهتر ساختار بازار اولیه و ثانویه بايد بدانيم در ابتدا، شرکت‌ها سهام و اوراق بهادار خود را نخستين بار برای سرمایه‌گذاران منتشر می‌کنند که در اصطلاح مالی، آن را IPO (عرضه عمومی اولیه) می‌نامند. بعد از ورود این شرکت‌ها در لیست بورس اوراق بهادار یعنی بعد از پذیرش در بورس، سرمایه‌گذاران به بازار ثانویه می‌روند و سهام خود را به ساير سرمایه‌گذاران دیگر می‌فروشند. سرمایه‌گذاران در بازار ثانویه می‌توانند سهام خود را بخرند یا بفروشند، سود کسب کنند یا همچنين از زيان بیشتر در آینده جلوگیری نمایند. بازارهای جهانی مانند بورس اوراق بهادار نیویورک NYSE و نزدک (NASDAQ) نمونه‌هایی از بازارهای ثانویه هستند.

بازار ثانویه چه ویژگی‌هایی دارد؟

– هزینه معامله کم‌تر به جهت حجم زياد معامله‌ها

– برای سرمایه‌گذاران نقدینگی به دنبال دارد. هر فروشنده‌ای که نیاز به پول نقد داشته باشد، می‌تواند به دلیل حضور تعداد زیادی از خریداران در این بازار، اوراق بهادار خود را به آساني بفروشد.

– در بازار ثانویه، هرگونه خبر یا اطلاعات جدید در رابطه با شرکت به سرعت در قیمت سهام آن منعکس می‌شود.

– عرضه و تقاضای موجود در اقتصاد به کشف قیمت در این بازار کمک می‌کند.

– جایگزین مناسبی برای پس‌انداز است.

– بازارهای ثانویه با مقررات سنگینی از سمت دولت روبه‌رو هستند. چرا كه منبع اصلی شکل‌گیری سرمایه و نقدینگی برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران به حساب می‌آیند و این مقررات در سطح بالا، امنيت پول سرمایه‌گذاران را تضمین می‌کند.

بازار اولیه و ثانویه اوراق بهادار، بازار ثانویه اوراق بهادار، بازار اوراق بهادار

بازار مالی
بازار پول و سرمایه که مجموعاً آنها را با عنوان بازارهای مالی میشناسند و ارتباط بین این دو بازار جهت توسعه بازار سرمایه و به ویژه بازار بورس اوراق بهادار به عنوان یک بازار متشکل سرمایه مدنظر میباشد. در اقتصاد همواره افرادی هستند که دارای پسانداز هستند و نمیتوانند پساندازهای خود را به کار گیرند و گروهی دیگر از افراد هستند که نیاز به پول جهت سرمایهگذاری و انجام فعالیتهای اقتصادی دارند ولی از منابع کافی برخوردار نیستند به این ترتیب عدم تعادل در رابطه با پسانداز و سرمایهگذاری بروز نمیکند. برای اینکه اقتصاد به تعادل برسد باید پسانداز و سرمایهگذاری با هم برابر شوند. در بازار مالی موسسات و نهادهایی فعال هستند که نقش واسطه را ایفا میکنند. این موسسات در تکامل یافتن بازار مالی نقش موثری دارند و کمک میکنند تا پساندازهای راکد به دست گروهی برسند که امکان و فرصت انجام فعالیتهای اقتصادی را دارند ولی از منابع لازم برخوردار نیستند. برای اینکه اقتصاد به تعادل برسد باید پسانداز با سرمایهگذاری برابر گردد. بدین جهت نیاز به مکانیزمهایی است که پول را از این پساندازه کنندگان جمع آوری کرده و به دست افرادی برسانند که نیاز به استفاده از این منابع را دارند. که در شکل ۲-۱ نشان داده شده است(Philip , 1998,p-38).
شکل ۲-۱- موسسات فعال در بازار پول و سرمایه
(خط داخلی نشاندهنده وجوه و خط بیرونی نشاندهنده اوراق بهادار میباشد.)
۲-۴-۱- اجزای بازار مالی
۲-۴-۱-۱- بازار پول
اصطلاح بازار پول به بازاری اطلاق میگردد که در آن ابزارهای مالی با سررسید کوتاه مدت (یک سال کمتر) مبادله میشود. در بازار پول ابزارهای اعتباری که سررسید کمتر از یک سال دارند مبادله و داد و ستد میگردند. بازار پول در تجهیز منابع مالی کوتاهمدت نقش دارد. مشارکت کنندهگان در این بازارها افراد یا واحدهایی هستند که دارای مازاد نقدینگی میباشند و این مازاد را با سپردهگذاری در شبکه بانکی یا خرید اوراق تجاری بازار پول به واحدهای اقتصادی نیازمند منابع مالی که غالباً واحدهای تولیدی هستند، وام میدهند (فرجی، یوسف ۱۳۸۲، صص۱۳۳-۱۱).
در ایران دو نوع بازار پول وجود دارد: یکی بازار پول رسمی و دیگری بازار پول غیر رسمی که در آن نرخ بهره بالاتر است و بانک مرکزی بر این بازار کنترل کمتری دارد. بازار رسمی پول در سیستم بانکی کشور در جریان است و تنها در این بازار، آمار و اطلاعات هستند وجود دارد. حرکت منابع به سوی بازار سرمایه در مقایسه با سیستم بانکی قابل اغماض است. به طوری که در سال ۱۳۷۱ حجم منابع مالی که به سوی بورس حرکت کرده، تنها سه درصد حجم منابع جریان یافته به سوی بانکها است. در حالی که در کشورهای صنعتی علیرغم کارایی بالاتر سیستم بانکی، بازار بورس حدود نود درصد منابع را به خود اختصاص میدهد. ویژگیهای بازار پول به شرح زیر میباشد (کشاورزیان پیوستی ، ۱۳۸۲، صص۵۵۷-۵۵۸):
بالا بودن درجه اطمینان نسبت به بازپرداخت اصل و فرع
سرعت بیشتر انجام معاملات مالی
برخلاف بازار سرمایه، بازار پول مکان معینی ندارد.
۲-۴-۱-۲- بازار سرمایه
بازار سرمایه جایی است که در آن خریداران و فروشندگان سهام شرکتها، قرض دهندگان و قرض گیرندگان، ابزارهای مالی بلندمدت را مبادله و داد و ستد میکنند(فرجی، ۱۳۸۲، ص۱۳۰). در بازار سرمایه، یا بانکها با حضور خود بین دو گروه عرضهکننده و تقاضاکننده سرمایه، به فعالیت پرداخته و جریان سرمایه را تسهیل میکنند (نظام پایه بانکی) و یا تامین مالی به صورت مستقیم و بدون حضور واسطه مالی انجام شده و بنگاههای اقتصادی نیازمند سرمایه، اقدام به انتشار اوراق بهادار میکنند(نظام پایه – اوراق بهادار).
بازار اولیه و ثانویه اوراق بهادار
۲-۵-۱- بازار اولیه
به لحاظ اقتصادی، یکی از وظایف مهم بازارهای مالی تسهیل تشکیل سرمایه است. شرکتهایی که درصدد تامین مالی برمیآیند، اوراق بهادار (داراییهای مالی) را در ازای پولی که واسطههای مالی یا خود پساندازکنندگان میپردازند مبادله میکنند. سپس این شرکت این وجوه را بهصورت سرمایه واقعی (مثل ساختمان، اثاثیه و ماشینآلات) در میآورد و آنگاه است که میگویند شرکت تشکیل سرمایه داده است (جهانخانی و پارسائیان ، ۱۳۸۶،ص۱۶۵).
در بازار اولین اوراق بهادار، بنگاههای اقتصادی میتوانند تشکیل سرمایه داده و سهام و اوراق قرضه منتشره خود را برای اولین بار در آن عرضه نمایند. از نهادهای فعال در این بازار میتوان به بانکهای سرمایهگذار و موسسات تامین مالی اشاره نمود. در این بازار همواره با دو رویداد مهم روبرو هستیم: اول سهام و اوراق قرضهای که برای اولین بار از سوی بنگاههای اقتصادی منتشر میشود. بدیهی است که داد و ستدهای بعدی بر روی این اوراق عملاً در بازاری صورت میپذیرد که به عنوان بازار ثانویه شناخته میشود (بازار اولیه و ثانویه تک روستا، ۱۳۸۷، ص۷۹).
۲-۵-۲- بازار ثانویه اوراق بهادار
در این بازار، اوراق بهاداری که قبلاً منتشر شده بین سرمایهگذاران معامله میشود، و آنها به راحتی میتوانند با وجود این بازار اوراق بهادار خود را فروخته و آن را به پول نقد تبدیل نمایند(Duffie , etals , 2004, P46).
2-5-2-1- بازار ثانویه اوراق بهادار مشتمل بر چهار نوع است:

بازار اولیه و ثانویه

مطلب منتشر شده

• ۲۳ خرداد ۱۴۰۱ : کمیسیون اجتماعی مجلس: استعفای عبدالملکی شایعه است
• ۲۳ خرداد ۱۴۰۱ : سقوط بیت کوین به ۲۴ هزار دلار
• ۲۳ خرداد ۱۴۰۱ : سخنگوی دولت: برای دومین ماه متوالی تراز تجاری کشور مثبت شد و صادرات غیر نفتی بر واردات پیشی گرفت
• ۲۳ خرداد ۱۴۰۱ : رکورد تولید روزانه ۳ ساله پارس خودرو شکسته شد
• ۲۳ خرداد ۱۴۰۱ : کامران سلطانی زاده: بانک مرکزی تمهیدات خوبی را در زمینه ساماندهی بازار غیررسمی ارز اندیشیده
• ۲۲ خرداد ۱۴۰۱ : مثبت‌شدن تراز تجاری مناطق آزاد برای اولین‌‌ بار
• ۲۲ خرداد ۱۴۰۱ : خرید ارز صادرکنندگان به نرخ توافقی مجاز شد
• ۲۲ خرداد ۱۴۰۱ : رئیس کل بانک مرکزی با صرافان بازار ارز جلسه گذاشت
• ۲۲ خرداد ۱۴۰۱ : بانک مرکزی روسیه نرخ بهره را به سطح قبل از جنگ بازگرداند
• ۲۲ خرداد ۱۴۰۱ : روسیه: تحریم‌های آمریکا باعث ایجاد گروه ۸ جدید می‌شود
• ۲۲ خرداد ۱۴۰۱ : فائو: تولید گندم ایران ۴ میلیون تن افزایش می‌یابد
• ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ : هر کیلو تخم مرغ درب مرغداری‌ها ۳۰ درصد کمتر از نرخ مصوب است
• ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ : برخورد انضباطی شرکت بورس تهران با متخلفان در سه نماد خودرویی
• ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ : شفافسازی برقی سپاها
• ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ : نرخ مالیات بر ارزش افزوده 13 کالای اساسی، 1 درصد شد
• ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ : حق مسکن کارگران ۵۵۰ هزار تومان شد
• ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ : وزير اقتصاد: رهایی تولید از فشار مهمترین دستاورد حذف ارز ترجیحی
• ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ : امضای سند همکاری های جامع راهبردی ۲۰ ساله بین تهران و کاراکاس
• ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ : شفاف سازی در سخزر
• ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ : قشیر دريافت مجوز تغيير در نرخ مواد اولیه
• ۲۰ خرداد ۱۴۰۱ : بورس کالا: مصوبه صمت وجاهت قانونی را برای لغو خودرو در بورس کالا ندارد
• ۲۰ خرداد ۱۴۰۱ : اوکراین: سلاح های ما تمام شد از این به بعد باید به ما اسلحه بدهند تا بجنگیم
• ۲۰ خرداد ۱۴۰۱ : بمب افکن آمریکا و جنگنده های اسراییل در خلیج فارس به پرواز درامدند
• ۲۰ خرداد ۱۴۰۱ : تروییکا: ایران فوراً توافقی را که برای احیای برجام بر روی میز است به نتیجه برساند
• ۲۰ خرداد ۱۴۰۱ : تورم نقطه به نقطه ماه می در آمریکا رکورد ۴۰ساله را شکست
• ۲۰ خرداد ۱۴۰۱ : نماینده مجلس: تصمیم صمت برای عدم عرضه خودرو در بورس باید لغو شود
• ۱۹ خرداد ۱۴۰۱ : وزارت صمت: ۱۴ هزار مگاوات نیروگاه جدید ظرف سه سال ساخته میشود
• ۱۹ خرداد ۱۴۰۱ : ساعت کاری بانک‌های عامل اعلام شد
• ۱۹ خرداد ۱۴۰۱ : دادگاه یونان حکم توقیف محموله نفتی ایران را لغو کرد
• ۱۹ خرداد ۱۴۰۱ : سفارت ایران: کل محموله نفت ایران در یونان مسترد خواهد شد

بورس امجد

• بورس امجد
• ۱۸ تیر ۱۳۹۷
• ۱۲:۰۸ بعد از ظهر
• قوانین بازار سرمایه

مصوبه در خصوص عرضه عمومی اوراق بهادار در بازار اولیه و ثانویه

تاریخ آخرین بروزرسانی: ۲۳ فروردین ۱۴۰۰

مصوبه در خصوص عرضه عمومی اوراق بهادار

در بازار اولیه و ثانویه

(مصوب 23مهر1387 هییت مدیره سازمان)

نامه شماره 51118/121 مورخ 22مهر1387 معاون حقوقی سازمان درخصوص «عرضه عمومی اوراق بهادار» در بازار اولیه و ثانویه مطرح و اعضا ضمن موافقت با مفاد نامه مطروحه مقرر نمودند:

الف. عرضه عمومی اوراق بهادار در بازار اولیه مشمول مقررات مندرج در فصل سوم قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ا به ویژه ماده 22 آن قانون و آیین نامه ها و دستورالعمل های مربوط به عرضه عمومی اوراق بهادار در بازار اولیه می باشد.

ب. عرضه عمومی اوراق بهادار در بازار ثانویه به موجب بند 4 ماده 7 قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ا باید با اخذ مجوز از هییت مدیره سازمان صورت گیرد. مقرر گردید معاونت نظارت بر بورس ها و ناشران مقررات مربوط به عرضه عمومی اوراق بهادار در بازار ثانویه را تهیه و جهت تصویب به هییت مدیره ارایه نماید.