تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟

عرضه اولیه | پذیره‌نویسی چه فرقی با عرضه اولیه سهام دارد؟

دنیای بورس: یکی از موضوعاتی که این روزها به محل بحثی میان فعالان بازار سهام تبدیل شده است، موضوع شرکت‌های سهامی عام و نحوه دادوستد سهام این شرکت‌های در بازار سرمایه است. در این شرکت‌ها قسمتی از سرمایه شرکت از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌شود. به این منظور پس از واریز سرمایه تعهد شده از سوی موسسین در شماره حساب شرکت مربوطه، نوبت به پذیره‌نویسی سهام می‌رسد. سپس مراحل ثبت شرکت در مراجع ثبت شرکت‌ها و در نهایت با بازگشایی نماد مربوط به شرکت در بورس یا فرابورس، سهام مذکور مورد دادوستد قرار می‌گیرد. اما پذیره‌نویسی چیست؟ چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان پذیره‌نویسی و عرضه اولیه سهام وجود دارد؟

• نقاط اختلاف پذیره‌نویسی و عرضه اولیه سهام

در نگاه اول شاید پذیره‌نویسی و عرضه اولیه سهام در نگاه سرمایه‌گذاران به ویژه سرمایه‌گذاران جدید بورسی از شباهت زیادی برخوردار باشند. یکی از شباهت‌های پذیره‌نویسی و عرضه اولیه، روش ثبت سفارش یا همان بوک بیلدینگ (Book Building) است. اما تفاوت‌ها کجاست؟

1. در عرضه اولیه سهام در بورس یا فرابورس، محدوده قیمتی برای سهم در نظر گرفته می‌َشود به عنوان مثال طی اطلاعیه‌ای از سوی مقام ناظر اعلام می‌شود که سهام شرکت در محدوده قیمتی 2130 تا 3050 ریال عرضه خواهد شد. از این رو متقاضیان سفارش‌های خود را در این بازه قیمتی در سیستم معاملاتی وارد می‌کنند. پذیره‌نویسی اما در قیمت اسمی یعنی 100 تومان انجام می‌پذیرد.

2. برای عرضه اولیه سهام یک بازه زمانی معمولا 2 ساعته در یک روز در نظر گرفته می‌َشود و سپس بر اساس سفارش‌های ثبت شده در سیستم سهام به متقاضیان تخصیص پیدا می‌کند. در پذیره‌نویسی اما مهلت زمانی حدکثر 30 روزه در نظر گرفته می‌َشود. پذیره‌نویسان با شروع زمان پذیره‌نویسی می‌توانند سفارش‌های خود را در سیستم معاملاتی ثبت کنند و این فرآیند تا زمانی که تمام اوراق مورد نظر شرکت مورد عرضه قرار گیرد ادامه پیدا می‌کند. این فرآیند ممکن است در همان روز اول پذیره‌نویسی به اتمام رسیده یا تا پایان مهلت مقرر شده تداوم یابد.

3. مهمترین تفاوت پذیره‌نویسی و عرضه‌ اولیه سهام اما زمان قابل معامله شدن سهم شرکت در بازار سهام است. در عرضه اولیه بلافاصله در روز بعد از عرضه، نماد شرکت باز شده و با دامنه نوسان 5 درصدی آماده معامله می‌َشود. در پذیره‌نویسی اما پس از اتمام فرآیند، باید مراحل مربوط به ثبت شرکت دنبال شود. این مرحله ممکن است روزها یا ماه‌ها به درازا بکشد. پس از آن است که شاهد بازگشایی نماد معاملاتی در بازار سهام و انجام دادوستد خواهیم بود.

• پذیره‌نویسی چیست؟

پذیره‌نویسی در واقع عملی حقوقی است که به موجب آن شخص متعهد می‎شود تا قسمتی از سرمایه شرکت را تامین کند. فرآیند پذیره‌‌نویسی مستلزم تهیه طرحی از طرف موسسان شرکت است که لازم است به امضای همه آن‌ها رسیده باشد و به اداره ثبت شرکت‌ها و در نقاطی که اداره ثبت شرکت‌ها وجود ندارد، به اداره تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ ثبت اسناد و املاک محل تسلیم شود.

• ‎پذیره‌نویسان چند نفر هستند و چه ویژگی‌هایی دارند؟

در شرکت سهامی عام هیئت مدیره از حداقل 5 نفر از صاحبان سهم تشکیل می‌شود. از این رو تعداد پذیره‌نویسان باید به حدی باشد که کل شرکا از پنج نفر کمتر نباشند. قانون برای حداکثر تعداد شرکا، شرطی را تعیین نکرده است. بنابراین ممکن است این تعداد بین 5 تا هزاران نفر باشد.

• تعهد پذیره‌نویسی چیست؟

در فرآیند تعهد پذیره‌نویسی، کارگزار پس از بررسی سهام شرکت‌های متقاضی، بهای سهام را مشخص می‎کند و جهت معرفی شرکت برای پذیره‌نویسی متعهد می‌شود تا باقیمانده اوراق بهاداری که تا پایان دوره عرضه اولیه خریداری نشده است را خریداری کند.

همچنین کارگزار پذیره‌نویس باید به سازمان بورس وثیقه و شواهد لازم را ارائه و این اطمینان را ایجاد کرده باشد که می‌تواند به تعهدات پذیره‌نویسی خود عمل کند.

یکی از مزیت‌های روش تعهد پذیره‌نویسی، جلوگیری از رفتارهای سفته‌‌بازانه در هفته‌های آغازین عرضه سهام شرکت‌ها در بازار سهام است. همچنین باعث می‎شود تا سهام زودتر به قیمت واقعی خود در بازار برسد. با این کار واسطه‎ها در بازار حذف می‎شوند و میزان ریسک سرمایه‌گذاری روی سهام شرکت‌های تازه‌ وارد، کاهش پیدا می‎کند.

• مهلت پذیره‌نویسی چقدر است؟

بر طبق تبصره یک ماده 23 قانون بازار اوراق بهادار، سازمان بورس تعیین‌کننده مدت زمان انجام پذیره‌نویسی است که این مدت عموما بیشتر از 30 روز نخواهد بود. با این حال سازمان بورس می‎تواند با تقاضای موسسان و احراز ادله مستدل، حداکثر 30 روز دیگر پذیره‌نویسی را تمدید کند. تبصره2 همین ماده مقرر کرده نتایج توزیع و فروش اوراق بهادار باید به سازمان اطلاع داده شود.

این امر به منظور حفظ حقوق سرمایه‌گذاران بوده تا سرمایه آنها بدون دلیل در بانک باقی نماند. تبصره 3 ماده فوق پیش‎بینی کرده که استفاده از وجوه دریافتی، پس از تکمیل فرآیند عرضه عمومی توسط سازمان مجاز است. از سوی دیگر در تبصره 4 این ماده آمده است در صورت عدم تکمیل فرایند عرضه عمومی، وجوه تادیه شده باید حداکثر ظرف مدت پانزده روز به سرمایه‌گذاران برگردانده شود.

• ورقه تعهد سهم شامل چه مواردی می‌شود؟

با «ورقه تعهد سهم»، تعهد پذیره‌نویسی تحقق می‎یابد که این امر از قانون فرانسه اقتباس و در لایحه قانونی 1347 ذکر شده است. این ورقه پذیره‌نویسان را قادر می‎سازد تا اطلاعاتی درباره شرکت کسب کنند. بر طبق ماده 13 لایحه قانونی 1347 ورقه تعهد سهم مشتمل بر این موارد است: «سرمایه شرکت. نام بانک و شماره حسابی که مبلغ لازم توسط پذیره‌نویسان باید به آن حساب پرداخت شود.

تعداد سهام، مبلغ اسمی آن و همچنین مبلغی که در موقع پذیره‌نویسی باید پرداخت شود. هویت و نشانی کامل پذیره‌نویس. نام، موضوع و مرکز اصلی. مدت زمان تشکیل شرکت. شماره و تاریخ اجازه انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی و مرجع صدور آن و سرانجام درج اینکه پذیره‌ نویس باید مبلغ پرداخت نشده سهام مورد تعهد را مطابق با مقررات اساسنامه شرکت پرداخت کند».

تعدیل و اصلاح سریالی در بورس

اکوایران: در اولین روز کاری هفته روند نزولی شاخص‌ها ادامه یافت و همگی شاخص‌های بازار سهام ریزش کردند.

به گزارش اکوایران، در معاملات روز شنبه بیست و یکم خرداد، شاخص کل بورس پایتخت با ریزش 2 هزار و 11 واحدی نسبت به روز چهارشنبه به رقم یک میلیون و 518 هزار و 287 واحد رسید.

شاخص هم وزن بورس نیز با افت هزار و 536 واحدی در سطح 419 هزار و 865 واحدی ایستاد. همچنین شاخص کل فرابورس (آیفکس) 30 واحد پائین آمد و در سطح 20 هزار و 915 واحد قرار گرفت.

جریان پول حقیقی

امروز ارزش خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار منفی شد و 398 میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد.

در معاملات روز شنبه بیشترین خروج پول حقیقی به سهام فملی (شرکت ملی صنایع مس ایران) اختصاص داشت که ارزش تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی آن 35 میلیارد تومان بود. پس از فملی، نمادهای شبندر (شرکت پالایش نفت بندرعباس) و فولاد (شرکت فولاد مبارکه اصفهان) بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند.

نمادهای پیشران

امروز نمادهای «خودرو»، «وبصادر» و «تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ وتجارت» بیشترین تأثیر را در افت شاخص کل بورس داشتند و در مقابل نمادهای «فارس»، «فملی» و «شاراک» بیشترین تأثیر افزایشی را بر شاخص کل داشتند.

در فرابورس نیز نمادهای «دماوند»، «ودی» و «بگیلان» بیشترین تأثیر کاهنده را بر شاخص کل فرابورس داشتند و «فجهان»، «شرانل» و «ومهان» بیشترین تأثیر مثبت را بر شاخص داشتند.

در جدول پرتراکنش‌ترین نمادهای بورس شستا صدرنشین است و خودرو و خگستر در رتبه‌های بعدی هستند. در فرابورس نیز ددانا، کایزد و کرمان پرتراکنش‌‌ترین نمادها هستند.

در اولین روز معاملاتی هفته، قیمت سهام اغلب نمادهای خودرویی و بانکی کاهش یافت و گروه‌های «خودرو و ساخت قطعات» و «بانک‌ها و مؤسسات اعتباری» قرمزترین گروه‌های بازار سهام بودند.

رشد ارزش معاملات خُرد

امروز ارزش معاملات کل بازار سهام به رقم 7 هزار و 398 میلیارد تومان کاهش یافت. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه هزار و 930 میلیارد تومان بود که 26 درصد از ارزش کل معاملات بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد.

امروز ارزش معاملات خرد سهام با افزایش 9 درصدی نسبت به روز کاری قبل تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ به رقم 3 هزار و 749 میلیارد تومان رسید.

عرضه و تقاضای پایانی بازار

در پایان معاملات امروز ارزش صف‌های فروش پایانی بازار نسبت به روز کاری قبل 54 درصد کاهش یافت و 32 میلیارد تومان شد. ارزش صف‌های خرید نیز نسبت به پایان روز کاری گذشته 70 درصد افت کرد و در رقم 53 میلیارد تومان ایستاد.

امروز نماد فلوله (شرکت لوله و ماشین سازی ایران) با صف‌ خرید 8 میلیارد تومانی در صدر جدول تقاضای بازار قرار گرفت. پس از فلوله، نمادهای حپترو (شرکت حمل و نقل پتروشیمی) و پخش (شرکت پخش البرز) بیشترین صف خرید را داشتند.

بیشترین صف فروش بازار در پایان معاملات به نماد سبزوا (شرکت سیمان لار سبزوار) تعلق داشت که ارزش آن 6 میلیارد تومان بود. پس از سبزوا، نمادهای فنورد، زگلدشت، خزر و فروسیل بیشترین صف فروش را داشتند.

"بازار سهام" و "اوراق قرضه" دو رکن بازارهای مالی

بازارهای مالی از اهمیت بالایی در سیستم اقتصادی یک کشور برخوردار است زیرا می تواند با انتقال سرمایه از صاحبان سرمایه به تولیدکنندگان نیازمند، به رشد اقتصادی کشور کمک کند.

به گزارش خبرنگار ایمنا ؛ سه مقوله پول، ارز و بانکداری از جمله مهمترین مباحث موجود در علم اقتصاد است که فهم آن در دنیای امروز یکی از نیازهای بشر محسوب می‌شود. در همین راستا، فردریک میشکین ، یکی از سرشناس‌ترین اقتصاددانان آمریکایی، کتابی را به رشته تحریر درآورده است که به کوشش علی جهانخانی و علی پارسائیان به فارسی برگردانده شده و بخشی از مناسب‌ترین مطالب آن را در سلسله خلاصه کتاب‌های اقتصادی بیان خواهیم کرد.

در ادامه خلاصه پیشین این کتاب، به بررسی سیستم مالی به عنوان یکی از مهمترین بخش‌های یک نظام اقتصادی پرداخته می‌شود. وظیفه اصلی بازارهای مالی، انتقال وجه نقد یا پول اضافی موجود یا پس انداز افراد به کسانی است که تصمیم به خرج کردن بیش از درآمدشان دارند.

معمولاً خانوارها در زمره کسانی هستند که پول خود را پس انداز کرده و آن را در اختیار دولت و شرکت‌ها به عنوان وام قرار می‌دهند. در مواردی که تأمین مالی به صورت مستقیم انجام می‌گیرد، گیرندگان وام نیز مستقیماً در بازارهای مالی و از طریق فروش اوراق قرضه اقدام به تأمین مالی می‌کنند و این اوراق باعث می‌شود وام دهندگان ادعایی نسبت به درآمدها یا دارایی‌های وام گیرنده پیدا کنند. بنابراین این اقلام (اوراق قرضه) برای خریداران جزو دارایی‌ها و برای انتشار دهندگان جزو بدهی‌ها محسوب می‌شود.

در واقع اوراق قرضه یا اوراق بدهی، نوعی اوراق بهادار است که در آن انتشار دهنده متعهد می‌شود در زمان‌های مشخصی مبالغی را به دارنده آن اوراق پرداخت کند.

بازارهای سهام و اوراق قرضه

بازارهای مالی از ارکان مختلفی تشکیل شده که بازار سهام و اوراق قرضه بخشی از آن است. هر فرد یا شرکتی به دو روش می‌تواند از بازارهای مالی پول مورد نیاز خود را تهیه کند. در روش اول شخص با انتشار اوراق قرضه به تهیه پول مورد نیاز خود مبادرت می‌کند که می‌توان آن را به این گونه تعریف کرد" قراردادی دو طرفه که میان وام دهنده (صاحب سرمایه) و وام گیرنده بسته می‌شود و به موجب آن گیرنده وام متعهد می‌شود مبالغ مشخصی را به عنوان بهره پرداخت کرده و در تاریخ سررسید نیز اصل مبلغ بدهی را بازگرداند.

تاریخ سررسید در تعریف فوق به زمانی اشاره دارد که اوراق قرضه مذکور منقضی شده و اصل پول به صاحب سرمایه (وام دهنده) باز می‌گردد. بر اساس همین زمان می‌توان اوراق قرضه را به سه قسمت اوراق کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم کرد. اوراق قرضه کوتاه مدت اوراقی است که زمان سررسید کمتر از یکسال دارند. اوراق قرضه بلندمدت دارای سررسید بین یک تا ۱۰ سال و اوراق قرضه بلندمدت نیز سررسید بیش از ۱۰ سال دارد.

اما روش دوم برای تأمین سرمایه از بازار سهام انتشار سهام یا حق مالکیت شرکت است. در این روش سهامداران در عایدی سالانه شرکت، شریک بوده و بنابراین در زمان‌های مشخصی که معمولاً یک ساله است، سود تقسیمی به آن‌ها تعلق می‌گیرد. لازم به ذکر است این نوع اوراق قرضه بدون تاریخ سررسید است.

شاید به نظر برسد استفاده از روش دوم، برای سرمایه‌گذاران مقرون به صرفه‌تر باشد اما باید توجه داشت که عیب عمده سرمایه‌گذاری در سهام به جای اوراق قرضه این است که سهامدار به عنوان آخرین مدعی یا ذی نفع شرکت محسوب می‌شود. در واقع این افراد زمانی می‌توانند از سود تقسیمی شرکت بهره‌مند شوند که شرکت تمام بدهی‌های خود را پرداخته باشد و در انتها اگر چیزی باقی بماند به مقدار سهامی که در اختیار سهامداران وجود دارد میان آن‌ها تقسیم شود.

اما به جز معایبی که ذکر شد، این اوراق مزایایی نیز دارد. به عنوان مثال دارنده سهام شرکت می‌تواند به صورت مستقیم از افزایش سودآوری شرکت یا افزایش ارزش دارایی‌های آن بهره‌مند شود در صورتی که اوراق قرضه مبالغ ثابتی را برای دارندگان آن به ارمغان می‌آورد.

بازارهای اولیه و ثانویه

در بیان بخش‌های مختلف بازارهای مالی باید به این نکته نیز اشاره داشت که دو بازار اولیه و ثانویه در زیر مجموعه بازارهای مالی وجود دارد که در ادامه به تعریف هر دو پرداخته می‌شود.

بازار اولیه یا بازار دست اول یک بازار مالی است که در آن اوراق بهادار سهام یا اوراق قرضه، به نخستین خریداران (به وسیله شرکت یا سازمان‌های دولتی) فروخته می‌شود اما بازار ثانویه یا بازار دست دوم، یک بازار مالی است که در آن اوراق بهاداری که در گذشته منتشر شده و دست دوم است خرید و فروش می‌شود.

بانک سرمایه گذار ، یک نهاد مالی بسیار مهم است که از طریق تعهد به خرید اوراق بهادار در بازار اولیه، شرکت‌ها را یاری می‌دهد. به عبارت دیگر زمانی که سهامی تازه انتشار یافته توسط مردم مورد استقبال قرار نمی‌گیرد، این بانک، خود، این سهام را به قیمت تضمین شده خریداری می‌کند.

در ادبیات مالی دو واژه کارگزار و معامله‌گر نیز وجود دارد که نقش مهمی در بازار سهام ایفا می‌کند. کارگزار نماینده سرمایه‌گذاران است که خریدار و فروشنده را به یکدیگر می‌رساند. معامله‌گر نیز کسی است که اوراق بهادار را به قیمت اعلام شده از فروشندگان خریداری می‌کند و به قیمت‌های اعلام شده به خریداران می‌فروشد.

دو موردی که در بالا اشاره شد جزو مهمترین بخش‌های بازار ثانویه به شمار می‌رود زیرا با فراهم کردن امکان معامله اوراق بهادار شرکت‌ها، قدرت نقدشوندگی آن‌ها را افزایش داده و در نهایت مطلوبیت معامله بیشتر می‌شود.

مصرف این ویتامین باعث درمان سرطان می شود

یافته‌های تحقیقی نشان می‌دهد که ویتامین D ممکن است مکمل مفیدی برای درمان سرطان تخمدان باشد.

به گزارش خبرگزاری برنا؛ سرطان تخمدان بالاترین میزان مرگ و میر را در بین همه سرطان‌ها دارد. یکی از دلایل این است که سرطان، سیستم دفاعی بدن را در مقابل خود قرار می‌دهد. با این حال، نتایج تحقیقات جدید از دانشگاه ناگویای ژاپن نشان می‌دهد که ویتامین D می‌تواند به‌طور موثر یکی از مسیرهای کلیدی مورد استفاده این سرطان را مسدود کند.

سرطان تخمدان اغلب تحت فرآیندی به‌نام متاستاز صفاقی قرار می‌گیرد. در این فرآیند، سلول‌های آن از محل اولیه خود در تخمدان جدا می‌شوند و به محل لانه‌گزینی ثانویه مانند دیواره صفاق یا دیافراگم می‌روند. صفاق با استفاده از سدی متشکل از سلول‌های مزوتلیال که از چسبندگی سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند و گسترش آنها را محدود می‌کند، در برابر این فرآیند دفاع می‌کند. با این حال، سرطان تخمدان با تبدیل سلول‌های مزوتلیال محافظ به سلول‌های مزوتلیال مرتبط با سرطان، این سد دفاعی را دور می‌زند. این امر محیطی ایجاد می‌کند که به متاستاز و گسترش سرطان در سراسر بدن کمک می‌کند.

این گروه به سرپرستی دکتر ماساتو یوشیهارا از دپارتمان زنان و زایمان با همکاری همکاران خود در مرکز تحقیقات بل و گروه آسیب‌شناسی دانشکده پزشکی دانشگاه ناگویا دریافتند که ویتامین D نه تنها با این فرآیند مقابله می‌کند بلکه باعث تفاوت بازار اولیه و ثانویه در بورس چیست؟ بازسازی سلول‌های مزوتلیال مرتبط با سرطان به حالت اولیه خود می‌شود.

فرآیند ذکر شده اثر دفاعی سلول‌های مزوتلیال را تقویت کرد و گسترش بیشتر سرطان را کاهش داد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ویتامین D ممکن است مکمل مفیدی برای درمان سرطان تخمدان باشد.

دکتر کازوهیسا کیتامی، محقق اول این تحقیق می‌گوید: ما پتانسیل ویتامین D را برای طبیعی‌سازی سلول‌های مزوتلیال مرتبط با سرطان نشان دادیم که اولین تحقیق از این نوع است.

جالب‌ترین نکته تحقیق کنونی این است، در شرایطی که تشخیص زودهنگام سرطان تخمدان هنوز بسیار دشوار است، نشان دادیم که محیط صفاقی را می‌توان به حالت طبیعی خود بازگرداند که از چسبندگی و رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. ویتامین D به‌دلیل شیوه پیچیده گسترش سرطان می‌تواند این کار را انجام دهد.

نتایج مطالعات قبلی نشان داده بود که سلول‌های سرطانی پروتئینی به‌نام فاکتور رشد تغییردهنده بتا(TGF-β۱) ترشح می‌کنند که با رشد سلولی مرتبط است همچنین مقدار پروتئین دیگری به‌نام ترومبوسپوندین-۱ را از طریق مسیر TGF-β/Smad افزایش می‌دهد. ترومبوسپوندین-۱ مدتهاست که مورد توجه محققان سرطان تخمدان بوده است زیرا در مراحل بعدی و مرگبارتر سرطان به مقدار بیشتری یافت می‌شود.

در سرطان تخمدان، ترومبوسپوندین-۱ پروتئینی کلیدی است که چسبندگی و تکثیر سلول‌های سرطانی تخمدان را به صفاق افزایش می‌دهد. از آنجایی که ویتامین D مسیر TGF-β/Smad را مختل می‌کند، ممکن است از سرطان جلوگیری کند.

کیتامی توضیح می‌دهد: تجویز ویتامین D به طبیعی شدن محیط صفاقی کمک می‌کند. این نشان می‌دهد که ترکیب ویتامین D و داروهای معمولی می‌تواند اثربخشی درمانی آنها را برای سرطان تخمدان افزایش دهد. ما فکر می‌کنیم این کار به جلوگیری از چسبندگی سلول‌های سرطانی به صفاق کمک می‌کند که ممکن است از عود سرطان تخمدان پیشگیری کند.

پتانسیل یک ویتامین برای مبارزه با سرطانی که از هر ۷۵ زن یک زن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، همچنان چشم‌اندازی مهیج است، به‌خصوص که این کار را با بازگرداندن دفاع طبیعی بدن انجام می‌دهد. ایجاد روش‌های درمانی با استفاده از این تحقیق می‌تواند راه‌های جدیدی را برای مبارزه با میزان بالای مرگ و میر سرطان تخمدان ارائه دهد.

چگونه می‌توان در برابر آبله میمونی ایمن شد؟/آبله میمونی شباهتی به آبله مرغان ندارد

معاون تحقیقات و فناوری انستیتو پاستور ضمن بیان این‌که واکسن آبله انسانی یا smallpox، می‌تواند تا ۸۵ درصد از ابتلا به آبله میمونی جلوگیری کند، گفت: ویروس آبله مرغان اصلاً از خانواده ویروس‌های آبله نیست. از لحاظ طبقه‌بندی ویروس آبله مرغان جزو ویروس‌های عامل تبخال طبقه‌بندی می‌شود و اصلاً هیچ ارتباط ژنتیکی و شباهتی بین آن‌ و آبله میمونی وجود ندارد.

دکتر مصطفی صالحی وزیری در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد ویروس آبله میمونی گفت: ویروس آبله میمونی یا Monkey Pox یک ویروس DNAدار از جنس اورتوپاکس ویروس (Orthopoxvirus) متعلق به خانواده پاکس‌ویریده (poxviridae) است که با ویروس آبله انسانی با نام واریولا یا smallpox خویشاوندی دارد.

معاون تحقیقات و فناوری انستیتو پاستور با اشاره به پیشینه بیماری آبله انسانی، خاطر نشان کرد: ریشه‌کنی بیماری آبله انسانی در سال ۱۹۸۰ به طور رسمی توسط سازمان جهانی بهداشت اعلام شد. این ریشه‌کنی بر اثر انجام واکسیناسیون گسترده در آن دوران بود. بعد از ریشه‌کن شدن آبله انسانی، دیگر انواع بیماری‌های آبله مورد توجه قرار گرفتند و این موضوع که کدام نوع از بیماری‌ها ممکن است مشابه آبله در آینده جهان را دچار چالش کنند، قوت گرفت.

وی ادامه داد: بر همین اساس؛ تحقیقاتی در این زمینه انجام شد و ویروس‌های شناسایی‌شده را دسته‌بندی کردند. در آن زمان بررسی‌ها نشان داد که یکی از تهدیدات، آبله میمونی است که در حال حاضر، در حال دست و پنجه نرم کردن با آن هستیم.

دانشیار ویروس‌شناسی پزشکی مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید درباره شناسایی ویروس آبله میمونی، توضیح داد: این ویروس اولین‌بار در سال ۱۹۵۸ میلادی، در میمون‌های یک آزمایشگاه در کشور دانمارک شناسایی شد. این میمون‌ها برای مطالعه بر روی ویروس فلج اطفال به این آزمایشگاه منتقل شده بودند.

وی با اشاره به شناسایی اولین موارد آبله میمونی در انسان در سال ۱۹۷۰، ادامه داد: این ویروس تقریبا هر ساله در آفریقا شناسایی می‌شد و یک ویروس اندمیک در کشورهای مرکز آفریقا و غرب آفریقا بود. در سال‌های گذشته، انتقال ویروس از قاره آفریقا به کشورهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی اتفاق افتاد، ولی موارد بیماری در این کشورها خیلی محدود بود.

وی ادامه داد: اخیرا، موارد بیماری در کشورهای مختلف و در قاره‌های مختلف به خصوص در کشورهای اروپایی با تعداد زیاد در حال شناسایی است.

منشأ شیوع اخیر آبله میمونی به طور دقیق مشخص نیست

صالحی وزیری با اشاره به دلیل نگران‌کننده بودن این موضوع، توضیح داد: به دلیل این‌که افراد مبتلا به بیماری آبله میمونی هیچ ارتباطی با آفریقا نداشتند، این طغیان کمی باعث نگرانی شده است. در گذشته مواردی که در کشورهای غیر آفریقایی شناسایی می‌شدند، معمولاً به کشورهایی مثل نیجریه و کنگو سفر داشتند و ارتباط اپیدمیولوژیک آن‌ها با کشورهای اندمیک مشخص بود.

وی افزود: نکته مورد توجه دیگر این بود که بیشتر موارد ابتلا در ماه‌های اخیر (در کشورهای دنیا) در مردان بین ۲۰ تا ۵۰ سال که با مردان دیگر رفتار پرخطر داشتند، مشاهده شده است. در صورتی که در اپیدمی‌های قبلی موارد ابتلا بیشتر در افرادی بود که با حیوانات در ارتباط بودند و در تماس با یک سری جونده این ویروس منتقل می‌شد.

معاون تحقیقات و فناوری انستیتو پاستور درخصوص نحوه انتقال ویروس در مردان هم‌جنس‌گرا، گفت: با توجه به این‌که در اختلال رابطه جنسی، ارتباط پوستی وجود دارد؛ ممکن است ویروس از طریق این ارتباط پوستی منتقل شده باشد. اگر چه که ویروس می‌تواند باعث ایجاد عفونت سیستمیک شود و کلیه اعضا را درگیر کند و ممکن است از طریق ترشحات ارگان‌های تناسلی این انتقال انجام شده باشد.

دانشیار ویروس‌شناسی پزشکی مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید درباره نحوه گردش ویروس آبله میمونی در شیوع اخیر، توضیح داد: تئوری اول که در این موضوع مطرح شده، این است که احتمالاً ویروس از آفریقا به اروپا وارد شده، ولی در زمان پاندمی کووید-۱۹، مورد غفلت قرار گرفته و گسترش پیدا کرده است. در تئوری دیگر؛ شروع طغیان از کشوری غیر از آفریقا بوده و ممکن است منشا زئونوز داشته باشد.

آبله میمونی چه عوارضی دارد؟

معاون تحقیقات و فناوری انستیتو پاستور در خصوص شدت آبله میمونی، اظهار کرد: این بیماری بر اساس اطلاعات گذشته ما، نوعی بیماری خودمحدودشونده است و بیماری شدیدی نیست. علائم آن با تب، بدن‌درد، سردرد، خستگی مفرط، بیحالی، ضعف و تورم غدد لنفاوی (لنف آدنوپاتی) بروز پیدا می‌کند؛ ولی عوارض دیگری هم می‌تواند داشته باشد.

وی ادامه داد: بعد از چند روز عوارض به صورت بثورات (راش) پوستی به صورت ماکول، پاپول، وزیکول، پوسچول و کراست تظاهر پیدا می‌کنند. کل دوره بیماری حدود دو تا چهار هفته می‌تواند ادامه پیدا کند، ولی در برخی افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، ممکن است بیماری فرم شدیدی داشته باشد.

دانشیار ویروس‌شناسی پزشکی مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید ادامه داد: ممکن است در این افراد بیماری با عفونت‌های ثانویه باکتریایی نیز همراه شود و عوارض ثانویه ایجاد شود و حتی ممکن است در بعضی موارد منجر به مرگ نیز شود.

وی در خصوص نیای ویروس آبله میمونی و میزان مرگ‌ومیر آن، گفت: برای این ویروس، دو نوع نیا عنوان شده است. نیای اول، مربوط به غرب آفریقا است و مرگ‌ومیر آن حدود صفر تا ۶ درصد و بر اساس برخی منابع، صفر تا ۳.۶ درصد ارزیابی شده است. میزان مرگ‌ومیر در نیای آفریقای مرکزی ویروس آبله میمونی نیز از حدود صفر تا یازده درصد، می‌تواند متغیر باشد. موارد مرگ بیشتر در کودکان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، مشاهده شده است.

صالحی وزیری خاطر نشان کرد: خوشبختانه در طغیانی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، موارد مرگ در اثر این بیماری ثبت نشده و اکثر موارد، خودبه‌خود بهبود یافتند و این موضوع نگرانی‌ها را کم‌تر می‌کند.

عضو هیئت‌علمی انستیتو پاستور با اشاره به دیگر عوارض بیماری آبله میمونی، گفت: اگر ضایعات روی قرنیه چشم بیمار ایجاد شود، می‌تواند منجر به کوری شود.

ایمنی در برابر آبله میمونی چگونه ایجاد می‌شود؟

معاون تحقیقات و فناوری انستیتو پاستور اظهار امیدواری کرد: خوشبختانه اگر موارد ابتلا به بیماری آبله میمونی افزایش پیدا کند، به راحتی واکسن مؤثر علیه آن وجود دارد و می‌توان آن را در مقیاس زیاد تولید کرد و در دسترس گروه‌های پرخطر مثل کادر پزشکی و افراد دچار ضعف سیستم ایمنی قرار داد.

وی افزود: همچنین برای درمان این بیماری نیز چند داروی ویروسی به عنوان کاندیدا معرفی شده است که عنوان شده یکی از آن‌ها با نام تکوویریمت (Tecovirimat) تاییدیه FDA و تاییدیه اتحادیه اروپا را دارد.

دانشیار ویروس‌شناسی پزشکی مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید در مورد میزان جهش این ویروس، توضیح داد: قاعدتاً ویروس‌ها تغییر می‌کنند، ولی میزان تغییری که در مورد این ویروس اتفاق افتاده، نسبت به ویروس‌های RNAدار مثل کووید-۱۹ یا ویروس عامل ایدز و یا ویروس آنفلوآنزا ناچیز است و یک تا دو جهش (موتاسیون) آمینواسید در هر سال برای ویروس‌های جنس اورتوپاکس که آبله میمونی جزو آن‌ است، تصور می‌شود.

صالحی وزیری در پاسخ به این سوال که آیا ویروس آبله میمونی به ویروس آبله مرغان نیز شباهت دارد و آیا ابتلا به آبله مرغان و یا تزریق واکسن آن می‌تواند در برابر آبله میمونی ایمنی ایجاد کند؟، توضیح داد: ویروس آبله مرغان اصلاً از خانواده ویروس‌های آبله نیست. بهتر است به آبله مرغان «واریسلا زوستر» بگوییم. از لحاظ طبقه‌بندی ویروس آبله مرغان جزو ویروس‌های عامل تبخال طبقه‌بندی می‌شود و اصلاً هیچ ارتباط ژنتیکی و شباهتی بین آن‌ و آبله میمونی وجود ندارد.

وی ادامه داد: واکسن آبله انسانی یا smallpox، می‌تواند تا ۸۵ درصد از ابتلا به آبله میمونی جلوگیری کند. البته الان در ایران افرادی که این واکسن را دریافت کردند، از زمان تزریقشان ۴۰ تا ۵۰ سال گذشته است و ممکن است ایمنی در برابر آبله را از دست داده باشند.

معاون تحقیقات و فناوری انستیتو پاستور ضمن بیان این‌که نیازی به طراحی واکسن جدید برای آبله میمونی نیست، عنوان کرد: می‌توان از همان واکسن‌های قبلی آبله انسانی برای آبله میمونی استفاده کرد. اگرچه که آن واکسن‌های آبله پس از اعلام ریشه‌کنی معدوم شدند؛ ولی اگر نیاز باشد، می‌توان از شرکت‌هایی که این واکسن را تولید می‌کنند، تامین کرد.

وی درباره پلتفرم واکسن آبله انسانی، توضیح داد: در حال حاضر چند واکسن برای آبله انسانی وجود دارد که در آن‌ها هم از ویروس تخفیف حدت داده استفاده شده و هم از ویروس non replicant که توانایی تکثیر ندارند، استفاده شده است.

احتمال بروز یک شیوع بزرگ چقدر است؟

دانشیار ویروس شناسی پزشکی مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید در مورد این‌که احتمال بروز همه‌گیری آبله میمونی چقدر است؟ توضیح داد: من معتقدم که ما باید همواره سه سناریوی خوب، بد و متوسط تعریف کنیم و همیشه برنامه‌های خود را برای سناریوی بد بنویسیم تا کم‌ترین ضرر و خسارت را متحمل شویم.

وی ادامه داد: در حال حاضر هم ما برای سناریوی بد برنامه‌ریزی می‌کنیم؛ ولی نظر شخصی من این است که شیوع آبله میمونی در مقایسه با پاندمی کووید-۱۹، چندان بزرگ نخواهد بود.