جلسه معاملاتی
انواع معاملات در بازار بورس کدام است؟
برای آن که در بازار بورس به یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای بدل شوید لازم است آگاهی خود را نسبت به تمامی اصطلاحات رایج بورس و انواع معاملات موجود در آن بالا ببرید. در این میان گروهی از فعالان بازار سرمایه شاید کم و بیش درباره انواع معاملات در این بازار شنیده باشند اما از فرآیند دقیق و هدف هرکدام از آنها اطلاعات چندانی نداشته باشند. اگر شما هم جزو این گروه هستید بهتر است در این مقاله با ما همراه باشید زیرا قصد داریم به شرح انواع معاملات در بازار بورس بپردازیم.
انواع معاملات در بورس
انواع معاملات بازار بورس بر اساس مقررات حاکم بر بورس تعیین و در هر مورد تکالیف و تعهدات طرفین و کارگزاران آنها مشخص میشود. بنابراین معاملات را در بازار سرمایه می‌توان به طرق مختلف دسته‌بندی کرد. یکی از این روش‌ها، تقسیم‌بندی بر اساس حجم معاملات است. در واقع انواع معاملات بازار بورس بر اساس حجم معاملات به سه دسته زیر تقسم می‌شوند:
1) معاملات عادی (خرد)
به آن دسته از قراردادها که در تمام روزهای کاری بورس به منظور خرید و فروش سهام منعقد می‌شوند، معاملات عادی یا معاملات خرد گفته میشود. این عنوان را معامله‌گران و فعالان بازار به تمامی معاملات روزمره در بازار اطلاق می‌کنند و در حقیقت چنین عنوانی در مقررات بورس به کار نرفته است. شایان ذکر است که انجام معاملات عادی، شرایط و مقررات خاص خود و نقض تعهد در این معاملات نیز جرایم مخصوص به خود را دارد. در ادامه به بخشی از قوانین در معاملات خرد اشاره می‌کنیم:
1.1) تعیین قیمت سهام در بورس
در خارج از بورس معامله سهام بدون هیچ گونه محدودیتی انجام می شود اما برای تعیین قیمت سهام در بورس قواعد محدودکننده‌ای وضع شده است. علاوه بر این با وجودی که قیمت سهام در بورس بر اساس عرضه و تقاضا مشخص میشود اما دامنه تغییر قیمت در بورس، دامنه محدودی دارد و به پیشنهاد هیئت مدیره بورس تعیین میشود که به آن اصطلاحا دامنه نوسان روزانه قیمت گفته میشود. این دامنه نوسان قیمت، پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن قیمت می‌تواند طی یک یا چند جلسه رسمی معاملاتی بورس، نوسان داشته باشد.
1.2) حجم مبنا در خرید سهام بورس
ملاک بعدی برای تعیین قیمت سهام، حجم مبنا است که عبارت است از تعداد اوراق بهادار موجود در یک سهم که هر روز باید خرید و فروش شود تا معیاری برای تعیین قیمت سهم در روز بعد باشد. برای محاسبه حجم مبنا، میزان درصد تغییر یک سهم در روز را بر اساس محاسبات ریاضی مشخص می‌کنند و قیمت سهام روز آینده بر مبنای آن اعلام میشود. البته در تعیین حجم مبنا میزان سرمایه شرکت‌ها نیز نقش به سزایی دارد.
1.3) محدودیت حجمی
محدودیت دیگری که در انواع معاملات بازار بورس وجود دارد محدودیت حجمی است و به این معناست که هر شخص در زمان واحد بیش از درصد تعیین‌شده حق خرید و فروش سهام در بورس را ندارد.
1.4) پرداخت مبلغ و انتقال سهام در معاملات بورس
طبق آیین نامه معاملات پس از وقوع معامله، بحث پرداخت ثمن مطرح میشود. وجوه پرداختی به همراه وکالت نامه فروش سهام و اصل سهام، لازم است حداکثر طی مدت سه روز کاری از تاریخ معامله بین کارگزاران خریدار و فروشنده رد و بدل شود. بر طبق این قرار کارگزار فروشنده موظف است تشریفات مربوط به انتقال سهام معامله شده را ظرف ۷۲ ساعت یا سه جلسه معاملاتی، از تاریخ معامله انجام و سهام را تحویل خریدار دهد.
معاملات عمده
در بورس تهران معاملات عمده به معاملاتی گفته میشود که تعداد سهام یا حق تقدم قابل معامله در آن، در شرکت‌هایی که سهام پایه آنها بیش از سه میلیارد عدد است، بزرگتر یا مساوی ۵ درصد باشد. در واقع این معاملات بر اساس تعداد سهام موضوع معامله و سرمایه شرکت تعیین می‌شوند. بخواهیم ساده‌تر بگوییم با توجه به این که مبلغ اسمی سهام صد تومان است در شرکت‌هایی با سرمایه بیش از سیصد میلیارد تومان، معامله بیشتر از یک درصد سهام جزو معاملات عمده قرار می‌گیرند و در شرکت‌هایی با سرمایه مساوی یا کمتر از سیصد میلیارد تومان، معامله بیش از ۵ درصد. نکته دیگر این که در معاملات عمده دامنه نوسان قیمت و محدودیت حجمی اعمال نمی‌شود.
به طور کلی در معاملات عمده باید یکی از شرایط زیر وجود داشته باشد:
- یا تعداد سهام مورد معامله، از کل سهام آن شرکت به مقدار معینی بیشتر باشد.
- یا حجم معاملات آن، طی یک دوره معین از کل حجم معاملات بازار بیشتر باشد.
به دلیل اهمیتی که معاملات عمده دارند مقررات خاصی برای آنها در نظر گرفته شده است. معمولا معامله این تعداد سهام در برنامه کسب و کار شرکت‌ها و تصمیم سرمایه‌گذاران و اشخاصی که قصد مدیریت شرکت را دارند در نظر گرفته میشود. به همین منظور و با توجه به تاثیر این معاملات، علاوه بر سهامداران، تمامی افرادی که می‌خواهند در یک فضای رقابتی مالک این مقدار سهام باشند باید از چنین معاملاتی مطلع شوند.
معاملات عمده به دو نوع معاملات عمده عادی و معاملات شرایطی تقسیم میشود. در معاملات عمده عادی، نقل و انتقال وجه و سهام طی مدت ۳ روز کاری انجام میشود اما در معاملات عمده شرایطی، پرداخت بخشی از وجه به صورت مدت‌دار صورت می‌پذیرد.
همان طور که گفتیم میزان معاملات عمده در بورس، برای شرکت‌هایی که ارزش سهام پایه آنها بیشتر از سه میلیارد ریال است، حداقل یک درصد سهام پایه و برای شرکت‌هایی که ارزش سهام پایه آنها سه میلیارد ریال و یا کمتر است حداقل پنج درصد سهام پایه آنها است اما این میزان برای معاملات فرابورس متفاوت است و در آن محدودیت‌هایی وجود دارد و به این نحو است که برای شرکت‌هایی که سرمایه پایه آنها بیش از یک میلیارد ریال است، بزرگتر یا مساوی یک درصد سرمایه پایه و برای شرکت‌هایی که سرمایه پایه آنها کمتر یا مساوی یک میلیارد ریال است بزرگتر یا مساوی پنچ درصد از سرمایه پایه است.
در معاملات عمده نقض تعهد در معاملات و نحوه ورود خسارت و جبران آن در سه مرحله قابل اجرا است:
- نقض تعهد فروشنده بعد از انتشار اطلاعیه معامله عمده و پیش از تعیین برنده معامله
- نقض تعهد خریدار بعد از برنده شدن در رقابت و پیش از قطعیت معامله
- نقض تعهد فروشنده بعد از تعیین برنده رقابت و پیش از قطعیت معامله
گفتنی است نقض تعهد در معاملات بورسی علاوه بر ضمانت اجراهای حقوقی دارای ضمانت اجرای انضباطی نیز دارد.
معاملات بلوکی
نوع دیگر از انواع معاملات بازار بورس معاملات بلوکی سهم است. سفارشی که برای فروش یا خرید بخش بزرگی از یک نوع اوراق بهادار، مانند سهام یک شرکت ثبت میشود، معامله بلوکی نام دارد. معاملات بلوکی با عنوان سفارش‌های بلوکی نیز شناخته می‌شوند.
در معاملات بلوکی همانند معاملات عمده، قوانین مربوط به محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی رعایت نمی‌شود. در حقیقت معاملات بلوکی شامل تعداد زیادی از سهام یا اوراق مشارکت است که با یک قیمت تعیین شده بین خریداران و فروشندگان خارج از بورس یا فرابورس انجام میشود. البته این موضوع برای کاهش تاثیر چنین معامله بزرگی بر قیمت جاری سهم است. یکی از ابزارهای مهم جهت شناسایی معاملات بلوکی فیلتر معاملات بلوکی در بورس است که به وسیله آن می توانیم خیلی از تحرکات بزرگ را تشخیص بدهیم.
معاملات بلوکی در ایران یک بازار مجزا دارد که به آن بازار بلوک گفته میشود. معمولا سرمایه‌گذاران حقوقی معامله‌گران اصلی در معاملات بلوکی هستند و وارد این بازار می‌شوند. ساعت شروع و پایان و طول هر جلسه معاملات در بازار بلوک مانند بازار عادی است.
شرایط معامله در بازار بلوک قوانین و قواعد خاص خود را دارد. سرمایه‌گذاران در معاملات بلوکی می‌توانند سهام و حق تقدم قابل معامله را به شرطی که حجم آن حداقل ۵۰ برابر محدودیت حجم سفارش یا ارزش آن معادل ۲۰ میلیارد باشد در این بازار معامله کنند. این معاملات به شیوه حراج انجام می‌شوند و برای انجام آنها خریداران و فروشندگان باید به کارگزار مراجعه کنند.
نکته آخر این که اگر قصد مشاهده معاملات بلوکی را دارید باید به سایت مدیریت فناوری بورس مراجعه کنید. در قسمت دیده‌بان این سایت، نمادهایی که کنارشان عدد ۲ نوشته شده است نمادهایی هستند که معامله بلوکی روی آنها صورت گرفته است.
سخن آخر
در تقسیم انواع معاملات در بازار بورس بر اساس حجم معامله، با سه نوع معامله عادی، عمده و بلوکی رو به رو هستیم. تمامی معاملاتی که به طور روزانه در بورس انجام می‌شوند در دسته معاملات خرد یا عادی قرار می‌گیرند. معاملات عمده، معامله شرکت‌هایی با سرمایه‌های هنگفت و معاملات بلوکی سفارشات فروش یا خرید بخش بزرگی از یک نوع اوراق بهاداراست. تمامی انواع معاملات در بازار بورس به صورت حراج انجام می‌شوند و برای انجام آنها لازم است خریدار و فروشنده به کارگزار مراجعه کنند.
بازار جبرانی چیست؟ (آتی کالا)
در مطالب قبلی درباره این که چگونه حساب معاملاتی در وضعیت کال مارجین قرار می‌گیرد و راه‌های خروج از وضعیت کال مارجین صحبت کردیم. در آن مطالب، به این مورد اشاره شد که اگر حساب معاملاتی فردی کال مارجین شد و معامله‌گر تا پایان جلسه معاملاتی موفق به واریز وجه یا بستن موقعیت‌های مازاد نشد، موقعیت‌های مازاد وی برای خروج از وضعیت کال مارجین وارد بازار جبرانی میشود.
در ادامه قصد داریم به شرایط بازار جبرانی، زمان تشکیل جلسه معاملاتی، نحوه ثبت سفارش، نحوه اتمام جلسه معاملاتی، دامنه نوسان و افراد مجاز به ثبت سفارش در این بازار بپردازیم.
بازار جبرانی چیست؟
بازار جبرانی بازاری است که به منظور بستن موقعیت‌های لازم برای خروج معامله گران از وضعیت کال مارجین پس از جلسه معاملاتی عادی برگزار میشود.
بازار جبرانی شامل ۶ دوره است:
۱- حد نوسان قیمت در معاملات روز جاری %۳±
۲- حد نوسان قیمت در معاملات روز جاری %۶±
۳- حد نوسان قیمت در معاملات روز جاری %۹±
۴- حد نوسان قیمت در معاملات روز جاری %۱۲±
۵- حد نوسان قیمت در معاملات روز جاری %۱۸±
۶- حد نوسان قیمت در معاملات روز جاری %۲۷±
در ابتدای هر یک از ۶ دوره، سفارش مربوط به قراردادهای آتی معامله گران کال مارجین، بر اساس فهرستی که اتاق پایاپای تهیه و اعلام می‌کند، باقیمت حداقل یا حداکثر دامنه نوسان قیمت آن دوره (با توجه به موقعیت تعهدی باز) در سامانه معاملاتی ثبت میشود.
همه معامله گران می‌توانند در سمتی که مخالف سفارشات کال مارجین‌ها باشد، سفارش ثبت کنند.
درصورتی‌که در پایان هر دوره، تمام یا قسمتی از سفارشات مشتریان کال مارجین معامله نشود، دوره حراج تک قیمتی بعدی آغاز میشود.
نکته: قیمت معاملات انجام‌شده در بازار جبرانی تأثیری در محاسبه قیمت تسویه روزانه ندارد.
ساعت شروع بازار جبرانی
زمان شروع بازار جبرانی توسط بورس کالا از طریق سامانه معاملاتی اعلام میشود. این زمان معمولا یک ربع پس از اتمام جلسه معاملاتی عادی است.
فرآیند ثبت سفارش در بازار جبرانی
هنگامی که بازار جبرانی طبق ساعت اعلامی از سوی بورس کالا آغاز میشود، سفارشات معامله گران کال مارجین به صورت تصادفی در سمتی که منجر به بسته شدن موقعیت‌های مازاد آنها بشود، ثبت خواهد شد. اگر خریداران (دارندگان موقعیت باز خرید) کال مارجین شده باشند، سفارشات در سمت فروش و در صورتی که فروشندگان کال مارجین شده باشند، سفارشات در سمت خرید از سوی بورس کالا در سامانه معاملاتی ثبت میشود.
در طرف مقابل سفارش کال مارجین‌ها، سایر معامله گران ۱۰ دقیقه فرصت دارند تا سفارشات خود را در دامنه تعیین‌شده، از طریق سامانه‌های معاملاتی ثبت کنند.
پس از ۱۰ دقیقه در دوره اول، مچینگ صورت می‌گیرد و سفارش‌ها بر اساس آن معامله میشود. اگر در مچینگ دوره اول، تمام سفارشات کال مارجین‌ها معامله شود، بازار جبرانی به اتمام می‌رسد. در غیر این صورت دوره دوم بازار جبرانی با دامنه نوسان در معاملات روز جاری %۶±، آغاز میشود و طبق روال دوره اول، سفارشات باقیمانده معامله گران کال مارجین پس از گذشت ۱۰ دقیقه با سفارش ثبت‌شده توسط سایر معامله گران مچ میشود و معاملات صورت می‌گیرد. دوره‌های ۱۰ دقیقه‌ای بازار جبرانی آن قدر تکرار میشود تا تمامی سفارشات کال مارجین‌ها انجام شود و هیچ حساب کال مارجینی باقی نماند.
دامنه نوسان بازار جبرانی به چه میزان است؟
دامنه نوسان بازار جبرانی در هر دوره طبق دستورالعمل از %۳± دامنه نوسان آن روز در دوره اول تا %۲۷± قیمت دامنه نوسان آن روز تا دوره ششم افزایش می‌یابد.
نکته: در صورتی که موقعیت‌های معامله گران کال مارجین طی این ۶ دوره بسته نشود، کمیته آتی با توجه به شرایط بازار تصمیمات لازم مبنی بر افزایش تعداد دوره‌های حراج تک قیمتی را اتخاذ می‌کند.
مثال کاربردی
در روز سه شنبه ۱۷ تیر، وضعیت حساب آقای احمدی، کال مارجین میشود. طبق مهلتی که کارگزاری به وی داده است، می‌بایست تا ساعت ۱۱ روز چهارشنبه ۱۸ تیر، بخشی از موقعیت‌های خود را ببندد یا مبلغ مورد نیاز برای خروج از وضعیت کال مارجین را به حساب عملیاتی خود واریز کند.
مفروضات:
وجه تضمین: ۲۰۰۰۰۰
تعداد موقعیت باز خرید زعفران نگین شهریور: ۴ قرارداد
موجودی حساب: ۴۲۰۰۰۰
با توجه به مفروضات فوق، ابتدا تعداد موقعیت بازی که آقای احمدی می‌تواند نگه دارد را محاسبه می‌کنیم.
تعداد موقعیتی که می‌تواند نگه دارد= موجودی حساب / وجه تضمین اولیه = ۴۲۰۰۰۰/۲۰۰۰۰۰= ۲.۱
آقای احمدی از ۴ موقعیت بازی که دارد تنها دو موقعیت باز را می‌تواند نگه دارد و باید دو موقعیت دیگر را ببندد.
با توجه به وجه تضمین ۲۰۰ هزار تومانی، اگر آقای احمدی بخواهد موجودی حساب خود را تکمیل کند، باید مابه‌التفاوت موجودی حساب (۴۲۰ هزار تومان) و وجه تضمین مورد نیاز برای ۴ موقعیت (۸۰۰ هزار تومان) یعنی ۳۸۰ هزار تومان را به حساب عملیاتی خود واریز کند.
اگر آقای احمدی تا ساعت ۱۱ موفق به انجام هیچ یک از اقدامات فوق (واریز وجه یا بستن تعداد موقعیت‌های مازاد) نشود، کارگزار طبق دستورالعمل، برای بستن موقعیت‌های مازاد وی، ۲ سفارش فروش در قرارداد زعفران نگین شهریور به قیمت سرخط ثبت می‌کند. در این شرایط اگر بازار صف فروش باشد، ممکن است سفارش فروش گذاشته‌شده از سوی کارگزار تا پایان جلسه معاملاتی انجام نشود. چنانچه پس از اتمام جلسه معاملاتی، همچنان وضعیت حساب آقای احمدی، کال مارجین باقی بماند، حدود یک ربع پس از اتمام جلسه معاملاتی آن روز، بازار جبرانی تشکیل میشود.
با شروع بازار جبرانی، ۲ سفارش فروش آقای احمدی در سمتِ فروشِ زعفران نگین شهریور از سوی بورس همراه با سایر سفارشات معامله گران کال مارجین، در سیستم معاملاتی ثبت میشود. آقای احمدی و یا کارگزار امکان حذف یا ویرایش آن سفارش‌ها را ندارند. در دوره اول، معامله‌گرانی جلسه معاملاتی که تمایل به اخذ موقعیت خرید دارند، ۱۰ دقیقه فرصت دارند تا سفارش خرید خود را در بازه مجاز ( %۳± دامنه نوسان در روز جاری) ثبت نمایند. پس از ۱۰ دقیقه مچینگ صورت می‌گیرد و سفارشات خریدوفروش بر اساس قیمت مچینگ، معامله می‌شوند. ممکن است هر دو موقعیت باز آقای احمدی در دوره اول بسته شود یا یکی از موقعیت‌های آقای احمدی در دوره اول و یکی در دوره سوم بسته بشود.
نکته: همه معامله گران در صورت امکان می‌توانند در طرف مقابل سفارش معامله گران کال مارجین، سفارش بگذارند؛ اما در سمتی که سفارش کال مارجین‌ها ثبت شده است، امکان ثبت سفارش از سوی سایر معامله گران وجود ندارد.
سخن آخر
در بازار جبرانی، در دوره‌های ۱۰ دقیقه‌ای، دامنه نوسان به ضرر افراد کال مارجین وسیع و وسیع‌تر میشود. به نحوی که ممکن است فرد در صورت خروج از وضعیت کال مارجین و تداوم صف برای چند روز متوالی، کمتر از ورود به بازار جبرانی در همان روز، متحمل زیان شود. بنابراین، معامله گران برای مدیریت سرمایه خود لازم است با پیش‌بینی صحیح از روند بازار، بین واریز وجه برای تکمیل موجودی و خروج از وضعیت کال مارجین و یا رفتن به بازار جبرانی تا قبل از اتمام جلسه معاملاتی عادی، تصمیم‌گیری کنند.
ثبت نام و دریافت کد آتی کالا
برای دریافت کد آتی کالا و شروع سرمایه‌گذاری در این بازار روی دکمه زیر کلیک کنید:
تخلفات انضباطی کارگزاران بورس
کارگزاران بورس به عنوان واسطه بین سرمایه گذاران و شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس و فرابورس فعالیت می کنند که برای رسیدگی به تخلفات انضباطی کارگزاران بورس دستور العمل انضباطی کارگزاران بورس اوراق بهادار در تاریخ 89/09/13 به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید .در ادامه به انواع تخلفات انضباطی کارگزاران بورس می پردازیم.
اشخاص موضوع گزارش‌های تخلفات انضباطی در بورس
- کارگزاران در بورس اوراق بهادار و کالا
- در شرکت‌های بورسی و غیربورسی
- بورس‌ها و فرابورس
- حسابرسان معتمد
- شرکت سپرده گذاری مرکزی
- کانون‌ها
- شرکت مدیریت فناوری بورس
مهمترین تخلفات انضباطی کارگزاران در بورس
مهمترین تخلفات انضباطی کارگزاران در بورس می تواند مربوط به خرید و فروش بدون دستور سهام و عدم رعایت اولویت نوبت مشتریان ، استفاده کارگزاران از کد سهامدار برای خود یا دیگری ، خرید و فروش بیشتر و کمتر از سفارش مشتری ، پرداخت وجوه حاصل از فروش سهام به غیر همچنین برخورد نامناسب کارکنان کارگزاری با مشتری باشد. در صورت تخلفات کارگزاران بورس چنانچه در سایر مقررات برای آنها مجازاتی مقرر نشده باشد، مراجع رسیدگی باید نسبت به تعیین نوع تخلف و انطباق آن با یکی از مصادیق این دستورالعمل اقدام نمایند. مراجع رسیدگی در هر صورت نمی توانند از رسیدگی به تخلفات انضباطی کارگزاران بورس خودداری نمایند.
تنبیهات انضباطی کارگزاران در بورس
- تذکر کتبی بدون درج در پرونده
- اخطار کتبی و درج آن در پرونده
- محدود کردن فعالیت مربوطه
- تعلیق مجوز فعالیت مربوطه
- تعلیق سایر مجوزهای فعالیت، علاوه بر فعالیت مربوطه
- لغو مجوز فعالیت مربوطه
- لغو سایر مجوزهای فعالیت، علاوه بر فعالیت مربوطه
- لغو تمام مجوزهای فعالیت یا مجوز تاسیس.
“مرجع رسیدگی می‌تواند رفع محدودیت در فعالیتها یا رفع تعلیق مجوزهای فعالیت وضع شده را منوط به احراز شرایط یا انجام اقداماتی توسط کارگزاری و تایید آن توسط مدیریت مربوطه نماید”.
تخلفاتی که موجب تذکر کتبی به کارگزار بدون درج در پرونده میشود
- فروش بیش از حد مجاز به بازارساز
- عدم توجه به پیام‌ها و دستورات ناظر بازار
- عدم رعایت ضوابط انضباطی تالارهای معاملات
- عدم اخذ هر یک از مدارک لازم از مشتریان به منظور صدور کد سهامداری
- تاخیر در اخذ کد سهامداری برای مشتری
- ثبت صورت جلسات هیات مدیره و مجامع عمومی عادی و فوق‌العاده در اداره ثبت شرکت‌ها بدون کسب موافقت کتبی سازمان
- عدم پرداخت به موقع هزینه های مربوط به اعطا یا تمدید مجوزهای فعالیت، خدمات و کارمزدهای سازمان، بورس یا فرابورس، حق ورودیه و حق عضویت سالانه کانون
- عدم ارسال قرارداد خدمات مشاور پذیرش به سازمان پس از امضای آن ظرف مهلت مقرر
- عدم جلسه معاملاتی ارسال به موقع و کامل اسامی و مشخصات پرسنل کارگزاری به همراه شرح وظایف مسوولان مالی، پذیرش و معاملات به مراجع تعیین شده در مقررات
- خودداری از پذیرش سفارش‌های خرید و فروش مشتریان
- عدم اطلاع رسانی به موقع به سازمان، بورس مربوط، فرابورس یا کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار حسب مقررات مربوط در مواردی از قبیل
اعلام اسامی مدیران کارگزاری، حسابهای بانکی و تغییر آنها، تغییر محل دفتر کارگزاری مطابق مقررات، ورشکستگی، توقیف اموال یا منع شرکت در معاملات ویژه، تغییرات ثبتی.
- تاخیر در پرداخت جریمه‌ها یا خسارتهای مشخص شده طبق مقررات به ذینفعان
- عدم رعایت شرایط یا نقض مفاد موافقتنامه عضویت در اتاق پایاپای
- استفاده از اشخاصی که دارای گواهینامه یا صلاحیت لازم برای فعالیت یا انجام معاملات نمیباشند
- عدم اطلاع رسانی به موقع توسط کارگزار به مشتریان در خصوص مدارک و اطلاعات مربوط به معاملات آتی از جمله اخطاریه افزایش وجه تضمین، اعلامیه تحویل و مدارک مربوط به تحویل
- عدم رعایت بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌های اداری صادره از سوی مقامات ذیصلاح در سازمان
تخلفاتی که موجب اخطار کتبی به کارگزار و درج آن در پرونده میشود
- شروع به فعالیت بازارسازی بدون اعلام قبلی به بورس
- خرید یا فروش اوراق بهادار یا کالا بدون رعایت سهمیه‌های مقرر
- عدم رعایت محدودیت‌های مقرراتی درخصوص خرید سهام برای شرکت‌های کارگزاری و اشخاص حقیقی مرتبط با آنان
- تخطی از آن دسته از مفاد دستورالعمل اجرایی معاملات عمده در روز معامله که مانع از انجام یا قطعیت معامله نشود
- عدم رعایت اولویت یا انصاف در اجرای سفارش خرید و فروش مشتریان یا تخصیص اوراق بهادار در عرضه‌های اولیه
- هرگونه اقدام عمدی از سوی کارگزار که موجب اختلال در گشایش بازار شود
- عدم دریافت، پرداخت یا ارایه تضمین‌ها و وجوه لازمی که طبق مقررات قبل از مبادرت به ورود سفارش باید حسب مورد دریافت، پرداخت یا ارایه گردد
- خودداری از تطبیق و ثبت اساسنامه شرکت کارگزاری براساس اساسنامه نمونه شرکت‌های کارگزاری مصوب سازمان
- خودداری از ارایه خدمات یا کناره‌گیری از فعالیتهای دارای مجوز قبل از طی تشریفات مقرر
- عدم رعایت الزامات مربوط به سفارش‌های الکترونیکی و ارایه خدمات مربوط به آن
- عدم رعایت الزامات مربوط به دفاتر، شعب و تالارهای کارگزاری از قبیل نصب تابلو، دارا بودن فضای متناسب با مجوزهای فعالیت، داشتن کاربری اداری یا تجاری و ارسال نشانی آنها به مراجع تعیین شده
- انجام فعالیتهای مستلزم مجوز در کارگزاری، توسط پرسنل یا اشخاص مرتبط با آن که فاقد مجوز هستند
- تعطیلی موقت دفاتر یا شعب کارگزاری بدون طی تشریفات مقرر
- عدم رعایت مقررات مربوط به پذیرش مشتریان و احراز هویت آنها
- عدم رعایت مقررات مربوط به دریافت و پرداخت وجوه مشتریان از قبیل:عدم افتتاح حساب جاری معاملاتی کارگزاری یا استفاده نکردن از آن، عدم واریز وجوه دریافتی مشتریان به حساب جاری معاملاتی کارگزاری تا پایان همان روز، واریز یا انتقال وجوه مشتریان به حسابهایی غیر از حساب جاری معاملاتی کارگزار، تاخیر یا خودداری از پرداخت وجوه ناشی از فروش اوراق بهادار یا کالا به ذینفع علی‌رغم درخواست وی
- قبول و اجرای سفارش‌های خرید و فروش اوراق بهادار که از سوی کارگزار محروم یا تعلیق شده از فعالیت کارگزاری، در دوران تعلیق یا محرومیت وی ارجاع گردد
- به کارگیری نرم‌افزار حسابداری که شرایط ابلاغ شده از سوی سازمان و بورس را نداشته باشد از جمله:
سیستمی که قادر به ارایه تراز یا تراز تعدیل شده یا گزارش پیشگیری از کسری وجوه نباشد
سیستمهای حسابداری و کارگزاری جهت ثبت سفارش‌های دریافتی از دفاتر و شعب و ارایه اطلاعات حساب مشتریان یکپارچه نباشد
تغییر زمان بندی جلسه معاملاتی صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس
1400/06/02
طبق اطلاعیه اخیر سازمان بورس و بر اساس صورت جلسه هیات رئیسه شرکت بورس اوراق بهادار تهران، زمان بندی جلسه معاملاتی بازار صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) و بازار اوراق بدهی از روز شنبه مورخ 20/06/1400 از ساعت 9 آغاز و تا ساعت 15 ادامه خواهد داشت. زمان پیش گشایش مانند سایر نمادها از ساعت 8:45 تا 9:00 خواهد بود.
به گزارش فراسرمایه، لازم به ذکر است تا پیش از این تصمیم صندوق های قابل معامله در ساعت معمول معاملاتی و همزمان با سایر نمادها معامله می شد.
در ادامه این مقاله و جهت آشنایی بیشتر با این ابزارهای مالی به بررسی شیوه انتخاب صندوق های قابل معامله موجود در بازار ایران خواهیم پرداخت.
در حال حاضر بیش از 50 ETF برای سرمایه گذاری در ایران در دسترس است. پیگیری و بررسی همه آنها فعالیت آسانی نیست، لذا برای کمک به شما در یافتن مسیر مناسب سرمایه گذاری ، ما نکات و ترفندهایی را در مورد نحوه یافتن سریع ETF مناسب و متناسب با هدف سرمایه گذاری به شما ارائه می دهیم. در ادامه فرایند مناسب و معیارهای انتخاب یک صندوق etf را مرور خواهیم کرد.
تعیین هدف سرمایه گذاری
قبل از شروع انتخاب یک ETF خاص ، ابتدا هدف سرمایه گذاری خود را تعیین می کنید. شما باید در مورد طبقه دارایی (مانند سهام ، اوراق با درآمد ثابت یا کالا) تصمیم بگیرید و وزن آن را در سبد دارایی خود مشخص کنید. صندوق های سرمایه گذاری برای انواع اهداف سرمایه گذاری شما از قبیل استفاده از یک درآمد ثابت ماهانه، سرمایه گذاری در بازار سهام یا حتی سرمایه گذاری در بازار طلا ایجاد شده اند. اگر مطمئن نیستید که چند درصد از دارایی خود را به هر طبقه اختصاص دهید، ابتدا باید با انواع صندوق های سرمایه گذاری و محل سرمایه گذاری هر کدام از آن ها آشنا شوبد.
انتخاب ETF مناسب
اکنون به سوال اصلی پاسخ داده اید ، وقت آن است که عمیق تر وارد فیلترهایی شوید که به شما کمک می کند یک ETF متناسب با اهدافتان انتخاب کنید. عوامل مختلفی در انتخاب ETF نقش دارند ، که در زیر به تفصیل برجسته شده است. با توجه به نیازهای فردی خود ، باید در مورد این که کدام ETF ها متناسب با ساختار سرمایه گذاری شما هست و چگونه می خواهید معیارهای فردی را اولویت بندی کنید ، تصمیم بگیرید.
معیارهای عینی انتخاب :
کم هزینه ترین راه برای سرمایه گذاری
یکی از مزایای بزرگ ETF ها هزینه کم آنها در مقایسه با سایر سرمایه گذاری ها مانند سبدگردانی اختصاصی است. هرچند در اکثر کشورها هزینه های جاری صندوق در میزان بازدهی ایجاد شده برای سرمایه گذاران موثر است، خوشبختانه در ایران، از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار تعرفه ها و کارمزد پاییینی برای مدیران این نوع صندوق ها در نظر گرفته شده است و عموما میزان این کارمزد فارغ از میزان هزینه کرد صندوق برای تمامی صندوق ها یکسان است. لذا این مورد می تواند در انتخاب شما بی تاثیر باشد.
اندازه صندوق
اولین مورد برای انتخاب صندوق میزان دارایی های موجود در آن میباشد. حجم صندوق از یک طرف نشان دهنده اعتماد سایر سرمایه گذاران و به خصوص نگاه مناسب متخصصان بازار سرمایه است و از طرفی نیز حجم بالاتر صندوق می تواند باعث قدرت بیشتر مدیران صندوق در انتخاب ابزار های سرمایه گذاری مختلف شود. در حال حاضر صندوق سرمایه گذاری قابل معامله کمند بزرگترین صندوق قابل معامله کشور است.
عمر صندوق
هنگامی که ETF ها سابقه قابل قبولی را ایجاد کردند ، می توانید آنها را بهتر مقایسه کنید. شما به حداقل داده های عملکرد یک سال نیاز بتوانید صندوق مورد نظر را ارزیابی کنید حال این داده ها هر چه بیشتر باشند ارزیابی شما دقیق تر است. . علاوه بر این ، اگر ETF سابقه داشته باشد ، می توانید شرایط آن را بهتر ارزیابی کنید. ETF هایی که به تازگی راه اندازی شده اند معمولاً حجم صندوق نسبتاً کمی دارند. در چنین مواردی ، اغلب مشخص نیست که آیا ETF فقط به دلیل مدت جلسه معاملاتی زمان کوتاه حجم کمی دارد یا این که در بین سرمایه گذاران تقاضا ندارد. اگر مورد دوم باشد، گزینه مناسبی برای خرید نیست. در میان صندوق های قابل معامله در سهام، صندوق سرمایه گذاری سپهر کاریزما با نماد کاریس، قدیمی ترین صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در سهام کشور است .
بازدهی صندوق های سرمایه گذاری
شاید به جرات بتوان گفت بازدهی صندوق های سرمایه گذاری یکی از عوامل مهم در انتخاب صندوق مناسب میباشد. با بررسی نمودارها و مرور داده های تاریخی در بازه های زمانی مختلف، شما می توانید مقایسه مفیدی از صندوق های مختلف داشته باشید..
لطفاً به خاطر داشته باشید که چنین مقایسه هایی فقط مربوط به گذشته است. عملکرد آینده ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال ، ممکن است یک ETF به تازگی تصمیم مناسبی در چیدمان سبد سرمایه گذاری خود گرفته باشد، که چنین موردی تأثیر بسیار زیادی بر عملکرد آینده ETF خواهد داشت.
هزینه های معاملاتی
هنگام خرید صندوق های ETF ، مثل خرید و فروش سهام کارمزد معاملاتی از شما کسر میشود . در این مورد، در ایران، این هزینه صرفا هزینه ای است که در زمان خرید و فروش واحدهای صندوق، به عنوان هزینه های کارگزاری از شما کسر می شود. این هزینه، عموما هزینه زیادی محسوب نمی شود و مهم تر اینکه با توجه به قوانین سازمان بورس، این هزینه برای همه صندوق ها و از طریق همه کارگزاری ها هزینه یکسانی است و لذا نمی تواند تاثیری در انتخاب صندوق برای شما داشته باشد. علاوه بر هزینه سفارش ، فاصله بین قیمت خرید و فروش نیز باید در نظر گرفته شود. میزان بالا بودن این اختلاف بستگی به نقدشوندگی ETF مورد معامله دارد. این نقدشوندگی زمانی ایجاد میشود که بازارگردان صندوق به خوبی بتواند جلوی هیجانات قیمتی را بگیرد و فاصله چندانی بین قیمت روز صندوق با nav ایجاد نشود.
معیارهای انتخاب ذهنی
علاوه بر معیارهای عینی انتخاب صندوق هایETF که تاکنون ذکر شد ، عواملی نیز وجود دارد که ارزیابی آنها ذهنی است. در این معیارهای انتخاب ، مطلوب بودن یا نبودن ویژگی ETF بستگی به نیازها و ترجیحات شخصی شما دارد. باز هم ، بسته به موقعیت شخصی شما ، معیارهای ETF زیر را می توان در اولویت بسیار بالایی قرار داد یا حتی در صورت لزوم به طور کامل نادیده گرفت.
استفاده از سود
برخی از صندوق های قابل معامله به صورت دوره ای سود پرداخت می کنند. این سود پرداختی به حساب بانکی شما که در کارگزاری ثبت کرده اید واریز می شود. بنابراین می توانید آن را خرج کرده یا به دلخواه خود سرمایه گذاری مجدد کنید.
صندوق هایی نیز وجود دارند که به طور خودکار دوباره سود شما را در همان صندوق سرمایه گذاری می کند. این امر ارزش سهام ETF شما را افزایش می دهد و در هزینه های معامله صرفه جویی می کند و ارزش سرمایه گذاری شما را در طول زمان با استفاده از اثر مرکب افزایش می دهد.
مدیریت ETF
ETF ها توسط بسیاری از نهادهای تحت پوشش سازمان بورس اداره می شوند. علامت و نشان یک ارائه دهنده خوب نحوه برخورد با مشتریان خود است ، بنابراین مراقب باشید: ارائه واضح اطلاعات مهم و سیاست ها ، دسترسی آسان به جزئیات محصول ، اسناد و داده ها در وب سایت آنها اطلاعات کلیدی و اسنادی که به طور مرتب به روز می شوند از نشانه های یک مدیریت خوب برای صندوق هاست. البته همانطور که در مورد حجم صندوق که نشانه اعتماد سایر سرمایه گذاران و اعتبار آن نزد سایر افراد و عمر خود صندوق که نشان از تجربه گردانندگان صندوق است. تجربه، اعتماد و اعتبار نهاد مدیریت دارایی که مدیریت صندوق مورد نظر شما را مدیریت می کند نیز بسیار مهم است.
گره معاملاتی در بورس چیست و چگونه رفع میشود؟
هرچه می‌خواهید درباره این عبارت بورسی و دستورالعمل‌ها و قوانین آن می‌خواهید بدانید | بورس به زبان ساده
در این مطلب می‌خواهیم شرایط بروز گره معاملاتی را مرور کنیم و ببینیم در صورتی که سهم مشمول شرایط رفع گره معاملاتی شود، چه اتفاقی خواهد افتاد.
گره معاملاتی در معاملات یک سهام معمولا زمانی رخ می‌دهد که سهم با صف خرید یا فروش سنگین مواجه باشد و طی جلسات معاملاتی تعداد کمی از سهام شرکت خریدوفروش شود. در این حالت از آنجا که حجم چندانی بین خریدار و فروشنده دست‌به‌دست نمی‌شود، قیمت سهام هم تغییر چندانی نمی‌کند و ممکن است قیمت سهام چندین روز متوالی تقریبا ثابت بماند. در این حالت اصطلاحا گفته میشود گره معاملاتی رخ داده است و سهم با تشخیص ناظر مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی خواهد شد.
منظور از گره معاملاتی در بورس چیست؟
همانطور که می‌دانید، در بورس ایران از آنجا که محدودیت دامنه نوسان روزانه وجود دارد، ممکن است برای نمادهای معاملاتی صف خرید یا فروش شکل بگیرد. معمولا در این حالت بازارگردان‌ها یا سهامداران عمده اقدام به عرضه صف خرید یا جمع کردن صف فروش می‌کنند تا سهم معاملات روان‌تر و نقدشوندگی مناسبی داشته باشد.
اما در نماد شرکت‌های کوچک‌تر یا سهامی که شناوری پایینی دارند، گاهی ممکن است صف‌های خرید یا فروش سنگینی شکل بگیرد و هیچ فروشنده یا خریداری حاضر نباشد اقدام به جمع کردن صف فروش یا عرضه کردن صف خرید کند. در این حالت ممکن است خریداران یا فروشندگان عمده قیمت تابلو سهم را منصفانه تشخیص ندهند و حاضر به خریدوفروش در آن قیمت نباشند. در این حالت قیمت سهم هم تغییر خاصی نمی‌کند و در نتیجه ممکن است مدت‌ها بگذرد اما معامله‌ای انجام نشود.
دستورالعمل و قوانین مربوط به گره معاملاتی
دستورالعمل سازمان بورس در مورد ایجاد وضعیت گره معاملاتی از این قرار است:
- یک نماد معاملاتی به‌رغم برخورداری از صف خرید یا صف فروش در پایان جلسه معاملاتی (حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با ۳ میلیارد سهم و بیشتر و دو برابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها) به علت عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش، حداقل به مدت ۵ جلسه معاملاتی متوالی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره (به‌استثنای معاملات در بازار معاملات عمده)، کمتر از ۵ درصد حجم مبنا باشد.
- کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در سقف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.
- کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در کف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.
ماده واحده: در صورت قرار گرفتن شرکت‌هایی با سرمایه کمتر از ۱۵۰ (یک‌صد و پنجاه) میلیارد ریال در گره معاملاتی، رفع گره و عدم اعمال حجم مبنا با پیشنهاد مدیریت بازار بورس تهران همراه با ذکر دلایل مربوطه و تأیید مدیرعامل شرکت بورس صورت می‌پذیرد.
نکته: دقت کنید که بعضی از نمادها ممکن است شرایط بالا را داشته باشند، ولی مشمول گره معاملاتی نشوند. نکته اینجاست که تشخیص اینکه چه نمادهایی مشمول گره معاملاتی شوند، به عهده ناظر بازار است و ناظر گاهی به دلایل مختلف (از قبیل معاملات مشکوک، صف‌های ساختگی و…) ممکن است نماد را مشمول گره معاملاتی نکند.
چه شرکت‌هایی مشمول گره معاملاتی هستند؟
شرکت‌هایی را که مشمول گره معاملاتی شوند، ناظر بازار مشخص می‌کند. فهرست این شرکت‌ها را میشود در صفحه رسمی بورس (tsetmc.com) و در قسمت «پیام‌های ناظر بازار» مشاهده کرد. البته پلتفرم‌های معاملاتی آنلاین هم قسمت پیام‌های ناظر دارند و در این قسمت پیام‌های مربوط به گره معاملاتی را هم به اطلاع مشتریان‌شان می‌رسانند.
دامنه نوسان در رفع گره
نمادهایی که با تشخیص ناظر بازار مشمول رفع گره معاملاتی می‌شوند، در جلسه معاملاتی بعد ابتدا در مرحله حراج ناپیوسته با دو برابر دامنه نوسان روزانه امکان معامله می‌یابد و سپس در مرحله حراج پیوسته، با دامنه نوسان روزانه معامله میشود. قیمت مرجع در مرحله حراج پیوسته همان قیمت کشف‌شده در مرحله قبل است.
مثال: فرض کنید نمادی در بورس ۱۰ جلسه معاملاتی متوالی با صف خرید همراه بوده و با تشخیص ناظر بازار مشمول گره معاملاتی شده است. قیمت این نماد در هنگامی که مشمول گره معاملاتی شده ۱۰۰۰ تومان به ازای هر سهم بوده است. در روز کاری بعد و در مرحله پیش‌گشایش، خریداران و فروشندگان در دامنه نوسان ۱۰ درصدی (از ۹۰۰ تومان تا ۱۱۰۰ تومان) با یکدیگر رقابت می‌کنند تا اصطلاحا کشف قیمت صورت بگیرد. فرض کنید قیمتی که در این مرحله کشف میشود ۱۱۰۰ تومان باشد. پس از این مرحله، معاملات سهم به صورت عادی (حراج پیوسته) و با دامنه نوسان ۵ جلسه معاملاتی درصدی (از ۱۰۴۵ تا ۱۱۵۵ تومان) ادامه پیدا می‌کند و قیمت مرجع این مرحله همان قیمتی است که در مرحله قبل کشف شده است (یعنی همان ۱۱۰۰ تومان).
اگر می‌خواهید با جزئیات معاملات نمادهایی که مشمول گره معاملاتی می‌شوند بیشتر آشنا شوید، باید دستورالعمل مربوط به نحوه انجام معاملات در بورس (ماده ۲۲) را با دقت بخوانید.
ماده ۲۲: دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران
بازگشایی نماد معاملاتی از طریق حراج ناپیوسته در بازه ۳۰ دقیقه‌ای با اعمال یک مرحله پیش‌گشایش، شروع و با اجرای حراج ناپیوسته پایان می‌یابد. پس از این مرحله، معاملات از طریق حراج پیوسته در زمان باقیمانده تا پایان جلسه معاملاتی و در دامنه نوسان مجاز روزانه قیمت انجام میشود. قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، قیمت کشف‌شده از طریق حراج ناپیوسته است.
تبصره ۱: درصورتی‌که در دوره حراج ناپیوسته معامله‌ای صورت نپذیرد یا معاملات انجام‌شده در دوره حراج ناپیوسته توسط بورس تیید نگردد، به تشخیص بورس و پس از اطلاع‌رسانی، حراج ناپیوسته موضوع این ماده برای یک‌بار دیگر در همان جلسه معاملاتی یا در ۹۰ دقیقه ابتدایی جلسه معاملاتی بعد قابل تکرار است. به هر ترتیب در صورت عدم کشف قیمت، آخرین قیمت پایانی نماد معاملاتی، قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته خواهد بود.
تبصره ۲: در خصوص قیمت‌گذاری حق تقدم سهام برای اولین بار پس از افزایش سرمایه و در زمان عرضه حق تقدم استفاده‌نشده در صورت عدم کشف قیمت پس از دو نوبت حراج ناپیوسته، حراج ناپیوسته تا کشف قیمت تکرار میشود. در زمان عرضه حق تقدم استفاده‌نشده، مدت‌زمان حراج ناپیوسته از شروع عملیات حراج آغاز و تا پایان جلسه‌ی معاملاتی ادامه خواهد داشت.
تبصره ۳: در تمامی مواد این دستورالعمل، حراج ناپیوسته بدون محدودیت دامنه نوسان صورت می‌گیرد، مگر اینکه نوع محدودیت به‌صورت صریح بیان شده باشد.
